Alevilik İnancına Dair 10 Soru

[mrdragon]

Alevileri sevmemin bir nedeni var insanlık dışı davranış ve düşüncelerini görmemiş olmam.

Hümanizm ile örtüşüyorlar. Bu önemli, özgür düşünceye müsade edip adam gibi oturup herşeyi tartışabiliyorlar. Oysa sunni tabanlı islam ve tarikatleri insanlık adına oldukça riskli sonuçlar açığa çıkartıyor. İslamın ölümcül yanlarının hayat bulduğu dallardan uzak kalmaları aleviliği ekstra bir noktaya taşıyor.

Tabi burada sorulması gereken kritik soru hangi alevi? Her çeşit görüşe saygı duyan ve inancını içinde taşıyan bireyleri sevmek (böyle biri müslüman olduğunu iddia etsede fark etmez) güzeldir. Şahsımca etiketler önemsiz. Vicdan ve empati yeteneği gelişmiş birey etiketten bağımsız değerlidir.

[Şüpheci Dinsiz]

Sevgili Jolly Jocker,

Jolly Jocker´isimli üyeden Alıntı

Bilindiği gibi Alevilikte cehennem ve cennet inancı yok. Onun yerine devriye inancı var. En el Hakk seviyesindeki kişi(kamil insan) ölmez, Hakk'a yürür diye inanılır. Bu aşamaya gelemeyenlerin ardından ise ''devri asan(kolay) olsun'' deniyor bildiğim kadarıyla. Bir devriye çemberi inancı var. Bir çeşit reenkarnasyon. Buna ''dondan dona girmek'' deniyor. Yani bedenden bedene girmek anlamında.

Konu hakkında bilgisi olan arkadaşlara(özellikle alevi arkadaşlara) bazı sorularım olacak;

1- Devriye geriye yürür mü? Örneğin söz konusu kişi bir dahaki sefere hayvan olarak dünyaya gelebilir mi?
Eğer sorunun yanıtı evetse, bu durumda alevilerin vejetaryen olması daha uygun olmaz mıydı?
Kamil olmuş ve Hakk'a kavuşmuş bir insan tekrar dünyaya gelebilir mi?

2- Devriyede kişinin bir dahaki bedenini belirleyen birşey var mı? (Budizmdeki karma gibi örneğin).
Nefsini terbiye seviyesine göre mi bedenleniyor, yaptığı iyiliklere göre mi, yoksa rastlantısal mı?
Eğer bir kıstası varsa bunu belirleyen kimdir? Allah mı? Tabiat mı? Kişinin kendisi mi?

3- Kadınlar da Hakikat kapısının en üst basamağına dek gelip En el Hakk diyebiliyor ve mürşit ya da ''baba''/''dede'' sıfatı(ya da dengini) alabiliyorlar mı?

4- Yaratan ve yaratılan ayrımı olmadığına göre alevilikteki tanrı kişileştirilebilir mi? Sıfatları olan zati bir Allah mıdır bu? Değilse ona ışık, gizem ya da boşluk v.s. de denebilir mi?

5- Evreni ''yaratan'' ya da kendinden südur ettiren Tanrı mıdır yoksa ikincil bir varlık ya da kendiliğinden bir süreç mi? Yani evrenin ortaya çıkışında alevi tanrısının bilinçli bir rolü var mı?
Aynı soruyu insanın ortaya çıkışı için de sorduğumu kabul ediniz.

6- Kişinin kamil insan olması için illa bir pirin denetimine girip seyr-i süluk sürecinden geçmesi gerekir mi yoksa bireysel çabayla(örneğin meditasyon veya okuyup araştırarak ya da tefekkür ederek v.s.) kendisi de aydınlanabilir mi?

7- Kişi benliği ve egosuyla mücadele etmeli midir yoksa gerekmez mi?

8- Kişiyi kemale erdirecek olan bir bilgi, bir farkındalık hali midir yoksa iman mı?

9- Ali'nin Allah'ın sureti olduğuna mı inanılıyor? O En el Hakk diyenlerin ilki midir, yoksa öncesi ve sonrası da var mı? Eğer varsa Ali'yi özel kılan nedir?

10- Alevilere göre Kuran değişmiş midir?
Muhammed son peygamber midir?
Muhammed, Ali'nin seviyesinde midir? Muhammed En el Hakk diyecek seviyede midir?
En azından alevi midir?

Zor mu sordum?
Görüşlerinizi öğrenmek isterim.
Sevgilerimle...

Değişik bir bakış açısıyla cevap vermeye çalışayım.

Alevilikte Allah-Muhammed-Ali kavramları inanca-öğretiye sonradan (muhtemelen İslamcı asimilasyon ile) eklenmiş olmalı. Bunu biraz daha açacağım.

6. sorudan hareketle değişik bir şeyden bahsedeceğim. Alevileri yaşa ve öğretiye bağlılıkla (4 kapı 40 makam, her kapıda 10 makam) sınıflandırmak gerek. Bu sınıflandırmaya göre;
- Öğretiyle ilgilenmeyenler, veya -asimilasyon da dahil- bir sebeple öğretiden uzak kalanlar (her yaştan)
- 1. kapıya erenler (gençler)
- 2. kapıya erenler (orta yaş)
- 3. kapıya erenler (orta üstü yaş)
- 4. kapıya erenler (yaşlılar)

Alevilik öğretisinin nizami uygulanması halinde, genç öğrenciye bir öğretmen atanıyor (1. kapıya erenlerden), öğretmen öğrencisine öğretiyi sözlü olarak aktarıyor. Öğretmen, öğrencisinden ömür boyu sorumlu oluyor, öğrenci 1. kapıya varınca öğretmen 2. kapıya ulaşmış oluyor.

Öğretmen, öğrenciye bilmesi gerekenden fazlasını -bilerek- öğretmiyor. Çünkü hem zihnen hazır olmadan öğrenilen bilgilerin öğrenciye zarar vereceği düşünülüyor, hem daha fazlasını öğretmen de henüz bilmiyor. Nizami Alevilik öğretisi, öğrencilerin bir alttakilerin öğretmeni olduğu ömür boyu süren okula benzetilebilir.

Elbette Alevilik inancı-öğretisi coğrafyaya ve asimilasyon şiddetine göre değişkenlik gösterebilir.

Masonik örgütlenmede de bu yapı vardır. Kişi Mason olunca ona bir sorumlu ağabey-öğretmen atanır, mentor derler. Masonlarda da benzer şekilde öğrenci yalnızca bulunduğu derecedeki bilgileri öğrenebilir.

Bu öğretilerin kaynağı muhtemelen Budizm'dir. Tarihçiler Aleviliğin İran Horasan'ından Anadolu'ya girdiğini ve yayıldığını iddia ederler. Kuvvetli ihtimalle Anadolu'daki Türkmen'ler Horasan'dan göçmüşler ve Panteistik bir inanç-öğreti olan Aleviliği beraberinde getirmişler.

Allah-Muhammed-Ali figürleri Aleviliğe İslami asimilasyon sonucu girmiş olabilir. Burada Ali figürü üzerinde biraz durmak isterim. İslamcı Alevilikte Ali Allah'tan da, Muhammed'den de önce gelir. Hatta Ali'nin Allah olduğunu iddia edenler de vardır.

Elbette ne Arap Ali'nin Alevilerin andığı Ali ile ilgisi vardır, ne Arap Allah'ın Alevilerin andığı Allah ile ilgisi vardır. Arap Ali ve 4 kapı 40 makam, Arap Allah ve Panteistik inanç, hiç bir şekilde, hiç bir zeminde ortak yanı olmayan kavramlar-öğretilerdir.

--/--

Alevilikte reenkarnasyon, bilinci taşımaksızın tekrar yaşam bulma anlamında vardır. Ölürüz, gömülürüz, organik varlığımız toprağa karışır, toprak bu özü alır, başka bir can olarak verir. Bazen yeni can eski candan izler taşır, bakan göz bunu görür. Yaşamın kaynağı topraktır, ki bu 4. kapının başlıca konusudur.

Bu döngü Dünya var olduğu ve canlı olduğu sürece sürecektir. İnsanı kamil olmak bu döngüyü etkileyen bir şey değildir. İnsanı kamil olmak zarar vermeme merdivenlerinde bir üst basamağı aramak demek. Bir üst basamağı bulan kişi bu bilgiyi öğrencisine öğretirse, bilgi yayılır, böylece bir başkası daha üst merdiveni arayabilir.

Sevgiler

[Felâsife]

Şüpheci Dinsiz´isimli üyeden Alıntı

Bu öğretilerin kaynağı muhtemelen Budizm'dir. Tarihçiler Aleviliğin İran Horasan'ından Anadolu'ya girdiğini ve yayıldığını iddia ederler. Kuvvetli ihtimalle Anadolu'daki Türkmen'ler Horasan'dan göçmüşler ve Panteistik bir inanç-öğreti olan Aleviliği beraberinde getirmişler.

Horasandan gelen 3 ayrı kol var bildiğim, Sufilik, Alevilik/Bektaşilik, Melamilik gibi, bunlar kök olarakta Şamanlığa çok rahatlıkla bağlanabilirler.
Ben Sufizmin Şamanlıkla olan bu bağlantıları ilk okuduğumda çok şaşırmıştım, zira Şamanlık nedir çok bilmiyordum, ama zamanla okudukça, resmen Sufiliğin Şamanlığın başka bir versiyonu olduğunu gördüm.

Alevilik meselesi de bundan ayrı değil gördüğüm.
* Kam/Şaman tip ile Alevilikte ki Dede tipinin karşılaştırılması.
* Alevilik ve Bektaşilikteki "Dede ve Baba" ile Şamanizm'deki "Kam" arasında birçok benzerlikler vardır.

İşin garibi Ümit Hassan bir kitabında, Asya da ki Hinduizm, Budizm, Taoizm gibi dev inançlarında Şamanlıktan ayrılma sonucu oluştuğunu söylüyor.
Şamanlık bir nevi inançları "doğuran" konumun da ki, bu çok ilginç.

Sevgiler

[bilgivehis]

Felâsife´isimli üyeden Alıntı

Şamanlık bir nevi inançları "doğuran" konumun da ki, bu çok ilginç.

İlginçlik diğer inançları doğurmasında bitmiyor, diğer inançlar da inançsızlığı doğuruyor.
Şamanlıktan ateistliğe kadar uzanıyor

[Felâsife]

bilgivehis´isimli üyeden Alıntı

İlginçlik diğer inançları doğurmasında bitmiyor, diğer inançlar da inançsızlığı doğuruyor.
Şamanlıktan ateistliğe kadar uzanıyor

Doğum böyle bir şey, bir şeyin doğması, diğer şeyinde doğumu anlamına geliyor.
Bir nevi doğum asla tek bir biçimde olmuyor. Doğrudur, bu yüzden bu meselenin enine boyuna çok iyi düşünülmesi gerekiyor.

[manas]

benim görüşüm; türkmen aleviliğinin arap ali ile alakası yoktur, en azından özünde yoktur, sonradan arap ali işin içine girmiştir. türkmen aleviliği kanımca orta asya şamanlık yada tengricilik temellidir. zamanla bu öğretiler süslenerek dejenere olarak,yalan yanlış hikayeler işin içine sokularak günümüze gelmiştir. bence bu konuda bektaşilik daha türktür daha kurumsaldır. alevilik ismi ise çok genelleme oluyor, zorlama bir isim gibi duruyor. bir arap nusayri alevisiyle türkmen alevisinin ne ortak noktası var ki, sadece "ali" ismi ortak ama aliler aynı ali değil, kavramlar farklı. bence alevilik ders kitaplarında okutulmalı, anadolu insanı aleviliğin hikayesini felsefesini öğrenmeli, kulaktan dolma uyduruk bilgilerle alevileri öcü gibi görmemeli, aslında bilmeli ki kendi kökenlerinin o felsefeden geldiğini..

[Şüpheci Dinsiz]

Din ve mitoloji: IŞIK İNSANLARI (LUVİ-ALUVİ-ALEVİ)



Epey kaynak karıştırmışlar.

KAYNAKLAR▼
• H. Craig Melchert: The Luwians. Brill 2003, ISBN 90-04-13009-8, S. 23–26.
• H. Craig Melchert: The Luwians. Brill 2003, ISBN 90-04-13009-8, pp. 28 f.
• İrene Melikoff, Hacı Bektaş
• Sefa Taşkın, Mysia ve Işık insanları
• Albrect Götze, Küçük Asya
• Baki Öz, Alevilikle ilgili Osmanlı Belgeleri
• Prof. Süleyman Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü
• Hoca Sadettin, Tacü't Tevarih
• Encyclopedia Dünya Tarihi Ansiklopedisi, (İngilizce), s.37, Peter N. Stearns ve William Leonard Langer.
• Luviler: Anadolu'nun Gizemli Halkı, Kalkedon Yayınları, H. Craig Melchert, Ç:Barış Baysal, Çiğdem Çidamlı.
• Parlayan, Ayşegül (Haziran-Temmuz 2015). "Truva bilindiğinden çok daha büyük". Atlas Tarih, 34, s. 20.
• Mevlana, Divan-ı Kebirden seçme şiirler, 156-157
• Jacques Girardon, Yerkürenin En Güzel Tarihi
• Tekvin, Bab 6
• Tekvin, 1. Bab, 26. Bölüm
• Yuhanna İncili 14/6
• Yuhanna 1.Mektup
• Yuhanna 2.Mektup
• Meryem İncili, 4/22
• Meryem İncili, 8/17
• Filip (Philip) İncili 15
• Filip (Philip) İncili 22
• Filip (Philip) İncili 81
• Filip (Philip) İncili 112
• Filip (Philip) İncili 120
• Filip (Philip) İncili 134
• Sir Wallis Budge -Burak Eldem 2012 Marduk'la Randevu
• "Isparta'nın kuruluşu". gazete32.com.tr. 5 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından Arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2011.
• "Luwian Identities" (İngilizce). reading.ac.uk. 23 Şubat 2016 tarihinde kaynağından Arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2011.
• "The Nar Gourmet". 23 Nisan 2011 tarihinde kaynağından Arşivlendi.
• "Işık insanı dili". 15 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi.
• "Luwian" (İngilizce). 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
• "Urartular". 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından Arşivlendi.
• Atheneris. "Anadolu..." 20 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından Arşivlendi.
• birgun.net. "ALEVİLER ALEVİLİĞİ TARTIŞIYOR 1: 'ALEVİ ADI HZ. ALİ'DEN GELMEZ'". 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010.
• birgun.net. "ALEVİLER ALEVİLİĞİ TARTIŞIYOR 2: ALEVİLER MÜSLÜMAN DEĞİL Mİ? BÖLÜM 2". 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010.
• Francois Lenormant, "Chaldean magic and its origin and development
• idefix.com. "Erdoğan Çınar: Aleviliğin Gizli Tarihi, Chivi Yazıları, 2004". 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010.
• Van der Toorn 1999, pp. 352–353, 360–364.
• McLaughlin 2000, pp. 401–402.
• https://www.britannica.com/topic/Elohim
• Josephus; The Wars of the Jews; 2.8.11

[Şüpheci Dinsiz]

Kitap:

Vefailik, Bektaşilik, Kızılbaşlık
Ayfer Karakaya Stump
İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ

Fuad Köprülü'nün 20. yüzyılın başlarında formüle ettiği şekliyle paradigmalaşmış, ancak yeterince sınanıp sorunsallaştırılmamış Anadolu dinsel ve kültürel tarihine dair bazı varsayımlar –bazen kimlik siyaseti arenasında farklı pozisyonları desteklemek için ters yüz edilerek de olsa– Alevi-Bektaşi tarihine bakışı büyük oranda şekillendirmeyi sürdürmektedir. Nitekim "sözlü kültür-yazılı kültür", "yüksek İ̇slâm-halk İ̇slâmı", "ortodoksi-heterodoksi" gibi çift kutuplu karşıtlıklar ve "senkretizm" gibi normatif kavramsallaştırmalar ana akım Türkiye/Osmanlı tarihçiliği ile bu çizgiye muhalif araştırmacıların Alevi-Bektaşi geçmişine bakışlarında sıklıkla gözden kaçan bir ortaklık teşkil etmektedir. Yaygın kabul görmüş bu varsayımların ve üzerlerine inşa edilen alternatif üst-anlatıların, hem kavramsal düzeyde sorgulanması hem de yeni veriler ışığında test edilmesi bugün geldiğimiz noktada artık mümkün ve elzem görünmektedir.

Vefailik, Bektaşilik, Kızılbaşlık, bu yönde uzun yıllara yayılmış bir çabanın ürünüdür. Eserde yer alan makalelerin biri hariç tümü, 1990'lı yıllarda yaşanan Alevi kültürel canlanışını takiben gün yüzüne çıkmaya başlayan, Alevi dede ailelerinin özel arşivlerindeki belge ve yazmalara dayanmaktadır. Tarihçilerin ilgisini henüz yeterince çekememiş bu son derece önemli yeni yazılı kaynaklar Alevi-Bektaşi tarihinin ana meseleleri hakkında bize yepyeni veriler ve mevcut kalıpların ötesinde taze ve çok daha nüanslı bakış açıları sunmakla kalmamakta, aynı zamanda Anadolu dinsel ve kültürel tarihine dair "büyük hikâye"yi de önemli noktalarda tashih etmektedir.

Karakaya-Stump bu kitapta toplanan yazılarında şimdiye dek kullanılmamış belgeleri büyük bir ustalıkla konuşturarak Alevi tarihi çalışmalarında yepyeni bir çığır açıyor. Alevi tarihini bütün zenginliğini yansıtarak yazabilmemiz için umarım başkaları da onun ardından aynı sağlam ve alışılagelmiş köhne söylemleri kökünden sarsan adımlarla yürüyecektir. Kısacası bu kitap gerçek Alevi tarihyazımının ilk derin soluğu – sindirerek okumak gerek. Prof. Dr. Ahmet T. Karamustafa, Maryland Üniversitesi

Aleviliğin oluşumu ve Osmanlı tarihi içindeki yeri hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler bu kitabı okumalı; bu konularda bilgi sahibi olduğunu düşünenler mutlaka okumalı. Ezberbozan kelimesinin tam yerini bulduğu nadir bir örnek. Prof. Dr. Cemal Kafadar, Harvard Üniversitesi

Tarih Obası

Alevilik, Kızılbaşlık ve Safeviler

[Şüpheci Dinsiz]

Tarih Obası

Olgay Söyler ile Türk Destanları, Türkmenler, Alevilik ve Bektaşilik - 1


Olgay Söyler ile Türk Destanları, Türkmenler, Alevilik ve Bektaşilik - 2

[Şüpheci Dinsiz]

Sevan Nişanyan

Kimdir Bu Aleviler?