Günah Keçisi

[dilaver]

Cemal'in yerinde bir iletide İsa' nın bir günah keçisi oldugunu ve tabu olanın zamanla kutsal oldugunu söylemiştim. Cemalin o iletiye bir tepkisi vardı, sonra da pek çok yazı gibi onlar da uçtu gitti.

* * Günah Keçiligine biraz deginmek istiyorum. Tüm toplumların ilkel dini birikimlerinde *ve yaygın olarak mitolojide karşımıza hep ölme ve öldürme çıkıyor. En eski metinlerden biri Romanın kuruluşudur. Romulus Romus'u öldürür ve Roma şehrini kurar, fakat daha sonra toplu bir kıyıma ugrayan Romulus bizzat meclis üyelerince öldürülür. Fakat tarihe bu eylem Romulusun bir bulutun arasında kayboldugu şeklinde geçer ve Romulus tanrılaşır. O artık Roma panteonunun baş tanrılarından biridir ve *adı aquerinius tur. İlk üç tanrı ile birlikte anılır.

* * * Ancak kıyımcılar ya da toplum, Romulusu öldürerek büyük bir belayı önleyeceklerini düşünmüş olmalılar ki Romulus bir günah keçisine dönüşmüş.

* * * *Günah keçisinin en net tanımı İsa da görülür. İsa tüm insanlıgın ilk günahının kefaretini ödemek için çarmıha gerilmiştir. O tüm toplumun günahlarını üzerine alarak kefareti ödemiştir. Bu yüzden en tanınmış günah keçisidir.

* * * * Büyük Veba sırasında Avrupa' da yahudiler günah keçileri pozisyonundaydılar. Vebanın sorumlulugu onlara yüklendi. Onlar suları zehirliyorlardı, bu en kolay iftira idi. Toplu olarak katledildiler. Onların katledilmesiyle bu felaketin sorumlularının cezalandırılacagı ve belanın savuşturulacagı düşünüldü. Fakat aynı zamanda da en güvenilir doktorla yahudilerdi. Felaket onlardan kaynaklandıgı için giderilme yollarını da bildikleri düşünülüyordu.

* * * * Günah keçiligi her toplumda uygulandı, ve toplumun öfkesi ve şiddeti haline geldi. Günah keçiliginin en büyük özelligi günahı engellemek isteyenlerin toplu öldürme istegi ve fiili idi. İslamiyete bu recm cezası olarak geçti. İslamiyette toplu öldürme eylemi toplumun hep birlikte taş atarak kurbanı yok etme halinde gelişti.

* * * * *Bugün de nerede kitlesel bir şiddet ve toplu linç görsek bunu günah keçiligi ilkel anlayışı ile bagdaştırmak gerektigini düşünüyorum.

* * * * *Bu konuya devam etmeye çalışacagım, arkadaşların da katkılarını ve katılımlarını bekliyorum.


* * * * *saygılarımla

[tewderi]

hz. isa'yi olume gondermekle suçlanmi$tir. fakat olayin aslı yahuda incilinin bulunmasiyla ortaya çikmi$tir. aslinda yahuda isa'yi isa'nin istegiyle olume yollami$tir. bu arada yahuda kecisi de ismini yahuda'dan almaktadir.

yahuda keçisi aslında günah keçisidir. bugünbir sorunu birinin üstüne atmakta kullanılan günah keçisi deyimi yahuda'nın isa'yı ispiyonlaması üzerine suçlanması ile aynıdır. isa'nın tutuklanıp işkence göreceği ve çarmıha gerileceği, yahuda'nın aklında bu yokken bile isa tarafından bilinirmiş, tabii bunlar bizim anlayamayacağımız garip bir telepatiyle mi oldu bilemem. fakat kabul edilen şudur ki isa'nın tüm havarileri hıristiyanlık inancına göre kutsaldır. yahuda bile.

http://www.3harf.com/yahuda

[ahuramazda]

Evrendeki ilk ve en yaygın günah keçisi şeytan. Herkes şeytana bir biçimde suç atmaya çalışır. Çünkü ta baştan lanetlenmiştir o.

Felsefi ve sosyolojik açıdan ise konu çok daha başka mecralara gitmektedir. İnsan kavramının ortaya çıktığı tarihten itibaren iyi ve kötü kavramı olagelmiştir. iyi kötü kavramı insan bencilliğinde iyinin sahiplenilmesi, kötünün ötelenmesi ile yerine oturur. Düalizmin hayatta yer bulmasıyla, yani zerdüştlük diniyle şaytan artık belirli bir imge, bir kötülüğün sahibidir. Kötülük galip geldiğinde şeytan, iyilik galip geldiğinde tanrı gündeme girer.

Bundan sonraki dinlerde şeytan sadece şeytan olarak kalmamış, artık yapılan ve hesabı verilemeyen her suçun faili, yani "günah keçisi" olarak adlandırılmıştır.



"Çok tanrılı dinler zamanından tek tanrılı dinlere geçen bir günahlardan arınma seremonisi var. Belli zamanlarda insanlar, günahlarını simgeleyen notları, muskaları ve benzeri şeyleri bir keçinin üstüne asar ve keçiyi çöle, ölüme gönderirlermiş. “Günah Keçisi” deyimi oradan geliyor. İşte şeytan da günah keçilerinin en büyüğü… İnsanoğlu (veya kızı) önce bazı edimlerine “günah” tanımını yapıyor.

İlk başta Mezopotamya’da bireyi ezmek için ve daha kötüsü birey kendi ezilişini doğrulasın diye keşfedilen günah daha sonra İran’da bireyi korkutmak için icat edilen şeytanın hükümranlığına veriliyor... Okyanusya ve Uzakdoğu’daki cinlerle uç veren, İran Zerdüşt diniyle başlayan şeytan imalatı… Oysa eski kadim uygarlıklarda belirgin bir şeytan imgesi yok. Onun yerine engellenmiş aşıkların, kazıklanmış tüccarların, boynuzlanmış kocaların ve kıskanç komşuların kötü mizaçlarını dile getirmeye yarayan iblisler var yalnızca. Bir de her şeyin olduğu gibi cehenneminde bir sorumlusu var.

Bu kimi zaman bir cin kimi zamansa bir tanrı. Şeytan daha sonra, çok daha sonra tek tanrılı dinlerle birlikte insanlığın üzerine çöküyor. Budistlerde, eski Yunan’da, Roma’da bulunmayan ama iki bin altı yüz yıldır hayatın her alanında karşımıza çıkan varlık. Hani Haçlı Seferlerini yaptıran, engizisyonda binlerce insanı yaktıran, dünya savaşlarını çıkartan, Yahudileri gaz odalarına gönderen, Bosna’da Sırpların tüfeklerini dolduran, Filistin’de bebelerin kanına giren, Madımak’ta ilk kıvılcımı çakıp ilk kaldırım taşını fırlatan, HSBC bankasına bomba yüklü kamyonetle saldıran; aşağılık, vahşi, barbar şeytan! * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *"Gerald Messadie"

[dilaver]

,

* * * *Günah kavramı ilkel bir kavram degil, mülkiyet ile birlikte gelişiyor. İlkellerde günah kavramı
yok, tabu var, kutsal var. Günah bir yasagı içeriyor, bir suçu içeriyor, bir laneti içeriyor. Aynı zamanda büyünün de dine dönüşümünü gösteriyor. Günah tanrının emirlerine karşı gelmek demektir. Daha henüz tanrının bilinmedigi bir dönemde günaha da gerek yoktur.

* * * Totemden tanrıya geçiş döneminde daha evvelki dogayı yola getirmek için kullanılan büyü
yöntemleri burada bir geçiş dönemi olarak günah keçisini ortaya çıkarmış olmalı. Keçinin de tarım toplumlarında bir tanrı, ya da tanrıyı simgeleyen hayvanlardan biri *oldugunu düşünürsek bu hayvan ve bu ritüel dogum ölüm sarmalındaki tanrıyı öldürme mitosuyla da iç içe geçiyor.

* * * *Yahudilerden kalma bir kavram. Yahudiler yılda bir kez halkın bütün günahlarını bir keçinin başına çeşitli sembollerle yerleştirir ve çöle salarlarmış. Günah keçisi deyimi buradan gelmiş olmalı.Genel olarak günah keçisine baktıgımızda şu özelliklerle karşılaşıyoruz.

* * * * *İlk olarak kötülükler görünmez ve elle tutulmazdır, öte yandan onları uzaklaştıracak görülür ve elle tutulur bir araç vardır. Günah keçisi de böyle bir araçtan başka bir şey degildir. İkinci olarak *kötülüklerin genel temizligine zamanlı olarak başvuruldugunda, tören kutlamaları arasındaki süre genellikle bir yıldır. Törenin yapıldıgı zamansa, mevsimin çok belirgin bir degişikligine denk düşer.Kuzey kutbu ve ılıman bölgelerde kışın bitişi, tropik bölgelerde yagmur mevsiminin sonu ya da başlangıcı gibi. Bu tür iklim degişiklikleri kötü beslenen, kötü giyinen, kötü barınan insanlar arasında ölüm oranını arttırır, bu da ilkel insan tarafından şeytanların işi, tanrının laneti olarak görülür ve bu nedenle kovulmalıdır.

* * * * * Üçüncü olarak şeytanların kamu tarafından ve düzenli olarak kovuluşunu, genellikle bir *izinli dönemin izledigi görülür. Bu süre içerisinde toplumun her zamanki sınırlandırmaları bir kenara atılır, en ciddileri dışında bütün kabahat ve suçlar, ceza korkusu olmaksızın işlenebilir.

* * * * * Her yıl Martın 14 ünde hayvan derilerine bürünmüş bir adam Roma sokaklarından alay halinde geçirilir, uzun beyaz çubuklarla dövülür ve kentin dışına sürülürdü. Bu adama Mamurius Yeturius yani yaşlı Mars denirdi. Mars savaş tanrısı olmadan evvel bitki tanrısıydı.

* * * * * *Atinalılar düzenli olarak, kamu hesabına aşagı sınıftan, yararsız bir takım kişileri beslerlerdi. Kentte veba, kıtlık ya da kuraklık gibi her hangi bir felaket belirdiginde bu toplumdışı insanlardan ikisi günah keçisi olarak kurban edilirdi. Kurbanlardan biri erkekler, öteki kadınlar için kurban edilirdi. İlki boynuna bir dizi siyah, ikincisiyse bir dizi beyaz incir takardı. Kadınlar hesabına kurban edilen bazan bir kadın olurdu. Kentin içinde dolaştırılırlar, daha sonra kentin dışında ölünceye kadar taşlanarak kurban edilirlerdi.

* * * * * * *İ.Ö. 6 yy da Anadoluda bir kent veba, kıtlık ya da herhangi bir kamu felaketine gradıgında, kenti etkileyen kötülükleri üzerine almak için çirkin ya da şekli bozulmuş biri seçilirdi.Uygun bir yere getirilir, eline kuru incir, arpa unundan bir somun ve peynir konurdu. Bunları yerdi. Sonra adasoganı, yaban inciri ve başka yabani agaçlardan dallarla cinsel organının üstüne yedi kez vurulurdu. Bundan sonra da orman agaçlarından yapılma bir odun ateşi üzerinde yakılır, külleri denize saçılırdı.


* * * * * * saygılarımla

[vartor]

Kadınlar hesabına kurban edilen bazan bir kadın olurdu. Kentin içinde dolaştırılırlar, daha sonra kentin dışında ölünceye kadar taşlanarak kurban edilirlerdi.
* Desenize recm, Atina'da da modaymis bir zamanlar. Acaba tevrata da oradan mi aktarildi bu usul?
Yunan mitolojisiyle, tevratin iliskisinin Misir'a kadar uzandigini duymustum. Isa'nin gunah kecisi rolunun de orijinini acikliyor bu arada. Kendini gunahkarlar icin kurban vermis. Vermis de vermesine, babasi neden ihtiyac gormus bu isleme, esas dusunulmesi gereken konu.

[dilaver]

,

* * Günah keçiligi için bazı ölçütler var. Günah keçileri etnik ve dinsel azınlıktan seçilebilirler, ya da bir krizin arifesinde bu kesimler heef olurlar. Neredeyse hiç bir toplum yoktur ki kendi azınlıklarını, düzgün entegre olmamış ya da yalnızca ayrı duran gruplarını - kıyıma ugratmamaış bile olsa - bazı ayrımcılık biçimlerine tabi tutmamış olsun. Hindistanda özellikle Müslümanlara eziyet edilir, Pakistan da da Hindulara. Türkiye de ise 70 li yıllarda Alevilere karşı toplu kıyım denemelerine rastlıyoruz.

* * *Kültürel ve dinsel ölçütler yanında tamamen fiziksel ölçütler de var. Hastalık, delilik, genetik bozukluklar, kaza sonucu sakatlanmalar, genel sakatlıklar da kıyımcıların dikkatini çeker. Günah keçileri bu insanlar arasından seçilir aynı eski Atina da oldugu gibi.

* * * Bazan bu egilimlerin içiçe geçtigi de görülür. Bir grup insan kurbanlarını belli bir toplumsal, etnik, dini kategori içerisinden seçme alışkanlıgı edindiginde, bu sakatlık ve bozuklukları bu kategoriye atfetme egilimi gösterir. Bu egilim bu gün ırkçı karikatürlerde ortaya çıkıyor.

* * * Günah keçisi olmanın bir başka ölçütü de toplumsal ortalamanın şu ya da bu yöne dogru ne kadar çok uzaklaştıgıyla baglantılıdır. Toplumsal kriz dönemlerinde , toplumsal merdivenin en alt ve en üst basamakları için risk daha fazladır. Sonuçta her türlü aşırı özellik, toplumsal kriz dönemlerinde şimşekleri üzerine çeker.

* * * Günah keçisi olan kurban ya da kurbanlar, kendilerine atfedilen suçlar nedeniyle degil, taşıdıkları kurbanlık işaretleri nedeniyle, krizle aralarında suçlu bir şeyler oldugunu hissettiren şeyler nedeniyle seçilmişlerdir. Mısırda bütün inekler kutsal sayılıp kurban edilmemekle kalmayıp, bogalar da üzerlerinde belli dogal işaretleri taşımadıkları sürece kurban edilmezlerdi. Bir rahip, önce bogaları tek tek incelerdi, belli işaretleri taşıyorsa hayvanın üzerine kurban edilebilecegini gösteren işaretini koyardı. Eger biri işaretlenmemiş bir bogayı kurban ederse ölüme mahkum olurdu.

* * * * *Günah keçisi eyleminin anlamı, krizin sorumlulugunu kurbanların üzerine atmak ve kurbanları ortadan kaldırarak ya da en azından kirlettikleri toplumdan dışlayarak, bu kriz sürecine etkide bulunmaktır.


* * * * * saygılarımla

[dilaver]

din tarihi aslında günah keçileri ile dolu. Yunus bunlardan bir tanesi Kutsal Kitap şöyle der :

11 Deniz gittikçe kuduruyordu. Yunus`a, “Denizin dinmesi için sana ne yapalım?” diye sordular.
12 Yunus, “Beni kaldırıp denize atın” diye yanıtladı, “O zaman sular durulur. Çünkü biliyorum, bu şiddetli fırtınaya benim yüzümden yakalandınız.”
13 Denizciler karaya dönmek için küreklere asıldılar, ama başaramadılar. Çünkü deniz gittikçe kuduruyordu.
14 RAB`be seslenerek, “Ya RAB, yalvarıyoruz” dediler, “Bu adamın canı yüzünden yok olmayalım. Suçsuz bir adamın ölümünden bizi sorumlu tutma. Çünkü sen kendi istediğini yaptın, ya RAB.”
15 Sonra Yunus`u kaldırıp denize attılar, kuduran deniz sakinleşti. * * Yunus 11-15

* * *görüldügü gibi kötülüklerden korunabilmek için, kötülükler için bir kurban gerekiyor. Kötülükleri bir günah keçisinin sırtına yükleyip uzaklaştırmak gerekiyor. Günah keçiliginde bir toplumsal şiddet olgusu var. Kurbanın ölümü için bir toplumsal mutabakat vardır ve bu şiddet eylemine istisnasız herkes katılır, kimse dışında kalamaz.

47 Bunun üzerine başkâhinler ve Ferisiler, Yüksek Kurul`u toplayıp dediler ki, “Ne yapacağız? Bu adam birçok doğaüstü belirti gerçekleştiriyor.
48 Böyle devam etmesine izin verirsek, herkes O`na iman edecek. Romalılar da gelip kutsal yerimizi ve ulusumuzu ortadan kaldıracaklar.”
49 İçlerinden biri, o yıl başkâhin olan Kayafa, “Hiçbir şey bilmiyorsunuz” dedi.
50 Bütün ulus yok olacağına, halk uğruna bir tek adamın ölmesi sizin için daha uygun. Bunu anlamıyor musunuz?
51-52 Bunu kendiliğinden söylemiyordu. O yılın başkâhini olarak İsa`nın, ulusun uğruna, ve yalnız ulusun uğruna değil, Tanrı`nın dağılmış çocuklarını toplayıp birleştirmek için de öleceğine ilişkin peygamberlikte bulunuyordu.
53 Böylece o günden itibaren İsa`yı öldürmek için düzen kurmaya başladılar. *Yuhanna 11


* * * İsa bir günah keçisidir, onun ölümü önceden kararlaştırılmıştır. Ölümü bütün kötülüklerin sonu olacaktır ve ölümüyle tüm bir ulus kurtulacaktır. Onun ölümü üzerinde toplumsal mutabakat vardır ve toplum tüm olarak onun öldürülmesinde rol oynayacaktır. Nitekim en yakınında olan havarileri bile İsa nın ölümüne karşı koymazlar, dolaylı olarak da olsa bu eyleme iştirak ederler ve Petrus İsa' yı inkar eder.

* * * *Bütün ulus ölecegine İsa ölmüştür ve İsa' nın ölümüyle kötülükler son bulacaktır. Nitekim bundan sonraki tüm Hiristiyan teolojisi de bu tema üzerine kurulmuştur. İsa' nın ilk günahın kefaretini ödedigi söylenmiştir. Ama burada saklanan bir şey vardır o da Kayafa' nın net olarak söyledigi gibi İsa' nın bir günah keçisi olarak seçilmesidir.

* * * * Günah keçilerinin kendileri ile birlikte kötülügü de yok ettiklerine inanıldıgından bu yok edici güçleri daha sonra onları tanrı yapmıştır. Yunus un denize atılması ile deniz durulmuş ve fırtına dinmiştir. İsa da günah keçisi olarak kötülügü yok etmiştir ve bu yüzden de kötülük üzerinde oynadıgı tayin edici rolden dolayı kutsallaşmıştır.


* * * * saygılarımla

[Neva]

Guncelleme.