Immanuel Kant: Saf Aklin Elestirisi Temel Kavram ve Gorusleri

[spartacus]

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Yazma aslinda. Bu sekilde zaman israfi olarak yaklasim sergileyecekse n yazma. Ben, Kantian degilim, Kant savunusunu yapacak da degilim, su kitabi okuyup da anlayacak adam zor bulunuyor, belki karsilikli paylasiriz diye umut ettim. Ama senin zamanima yazik tavrini nezaketsiz buldum ve vazgectim seninle diyalog kurmaktan. Bu sekilde yazacaksan lutfen yazma. Bir sen mi mesgulsun de, zaman-emek harciyorsun.

Yazma kardesim. Sen yazsan da benim bu baslikta son mesajim bu. Diger basliklarda da ayni kabaligi yaparsan bana bu forumdan giderim. Herkesin bir hayati bir vakti var.

Kant günümüz açısındam zaman israfıdır demişsem
Hakkında yazmak israftır demedim. Hatta sen sormuştun, ben cevapladım.

Gerçekler neden rahatsız etti Alvin? O halde hayallerimiz, rüyalarımız, düşüncelerimiz, türetimlerimizin özneleri birer varlık mıdır, ya da varlık bu mudur?

Eğer amacın forumlarda dikte etmek ise, tabiki ben sana müdahale edemem, çok net bir kriterim var, hiç bir irade, bir başka irade üzerinde tahakküm kuramaz, kurmak hukuken hem gasp hem de suçtur.

Hasılı sen de benim üzerimde tahakküm kurmaya çalışma, bugün açısından Kant zaman israfıdır bu benim görüşüm, ama hakkında görüş belirtmek, yeri geldiğinde önemli detayları eleştirmek değildir.

Ama mesela Hegel okumak ise zaman israfı değildir (idealist olmasına rağmen söylüyorum), çünkü Hegel tutarlıdır...

[Alvin]

Ben fikrimi dikte etmiyorum. Bunu nereden cikariyorsun? Bir masaya oturup, cayimizi icip felsefe, bilim, din vs konusma durumumuz olmadigi icin, buradan-forum uzerinden- sohbet etmeye calisiyoruz. Bunu daha once de farkli baslikta soylemistim oysa. O halde benim tepkimi soyleyeyim; Ben senin, vaktimi harciyorum, vakit israfi sozlerine alindim. Rahmetli Kant'a bir bagliligim yok. Ben, fikirleri tartisirim. Isterim ki saygiyla oturup tartisalim. Kimsenin dikte ettigi yok. Vakit kaybi olarak gorebilirsin. Yazmazsin istemiyorsan. Bunda ne problem olabilir.

Hegel kim?

[Alvin]

Ben defalarca soyledim; varsa bir fikriniz, bilginiz, deneyiminiz. Paylasin; ya faydalaniriz, ya birsey ogreniriz, kendimize gore olcer-tartariz, varsa bir yanlis elestirimizi yapariz.

[spartacus]

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Ben fikrimi dikte etmiyorum. Bunu nereden cikariyorsun? Bir masaya oturup, cayimizi icip felsefe, bilim, din vs konusma durumumuz olmadigi icin, buradan-forum uzerinden- sohbet etmeye calisiyoruz. Bunu daha once de farkli baslikta soylemistim oysa. O halde benim tepkimi soyleyeyim; Ben senin, vaktimi harciyorum, vakit israfi sozlerine alindim. Rahmetli Kant'a bir bagliligim yok. Ben, fikirleri tartisirim. Isterim ki saygiyla oturup tartisalim. Kimsenin dikte ettigi yok. Vakit kaybi olarak gorebilirsin. Yazmazsin istemiyorsan. Bunda ne problem olabilir.

Hegel kim?

Eğer görüşünü bu biçimde beyan edeceksen, "forumu terk ederim" sözünü anlayacak kadar da olsa okuma-yazma bilmişliğim var. Ve evet dediğin gibi, "herkesin bir vakti var", naçizane görüşüm de bu yönde, Kant zaman israfıdır(bu sözüm binlerce sayfalık kitaplarının okunurken götürüsüyle ilgili, forum konusuyla ilgili değildi)...

Kant o dönemin hakim felsefesi statükosunun öznelci batağında boğulmuş çıkmazı, Hegel ise çıkış-doruk noktasıdır, işte bu bakımdan değerlidir.

[Alvin]

spartacus´isimli üyeden Alıntı

Eğer görüşünü bu biçimde beyan edeceksen, "forumu terk ederim" sözünü anlayacak kadar da olsa okuma-yazma bilmişliğim var. Ve evet dediğin gibi, "herkesin bir vakti var", naçizane görüşüm de bu yönde, Kant zaman israfıdır(bu sözüm binlerce sayfalık kitaplarının okunurken götürüsüyle ilgili, forum konusuyla ilgili değildi)...

Kant o dönemin hakim felsefesi statükosunun öznelci batağında boğulmuş çıkmazı, Hegel ise çıkış-doruk noktasıdır, işte bu bakımdan değerlidir.

Hegel tutarli felan degildir. Hegeli elestirmeyen filozof mi kaldi? Hegel'i elestiri suzgecinden gecirmeyen, ve canina okumayan adam kaldi mi? Schelling, Schleiermacher, Schopenhauer'dan tut da, olumu sonrasi, Nietzsche, Marx'a degin pekcok kisi Hegel'i topa tutmustur. Bunlardan haberın var madem, ne diye Hegel diyorsun? Hegel'in seyleri anlamadigini, yanlis anladigini yada ters anladigini soylemislerdir, pek çok eleştiri vardır. Yirminci yuzyil Almanya'sinda, Adorno, Heidegger (gerci Heidegger ciddiye alinacak biri degildir) Schmitt, Jaspers'i bilmez misin? Marksist Hegel'i elestirir ne olacak peki? Sadece o degil yani. Fransa'da da durum ayniydi.. Althusser, Derrida, ve Foucault var. Yani konuşacak çok şey var Hegel için. Burada Hegel konusalim vakit oldugunca, dilimiz dondugunce yazilarindan gidelim ama bugun degil. Kant ve Hegel'i kıyaslayamazsın bile. Bunlar çok farklı şeyler. Olayları yontemlerı farklı. Kant sana gore zaman israfi olabilir. Bunda problem yok.

Fakat pure reason okumak, onu anlamaya çalışmak, bunun üzerine kafa yormak, belirli bir mesai harcamak, yada onu elestirmek, onu yazilarindan ve argumanlarindan yola cikarak topa tutmak seni daha zeki yapar.

Marx desen, hadi neyse.

sozun kisasi:

Her filozofun getirisi, goturusu vardir. Kant'in da vardir, Hegel'in de vardir. Bazilari da vardir ki Heidegger gibi, al çope at gitsin. Bu sekilde yaklasmak lazim. Faka Kant ile Hegel kiyaslanamaz. Yaparsi ama Kant'a haksizlik olur.

[spartacus]

Bu yaptığın mantığa aykırı. Birilerinin şu ya da bu kişilerce eleştirilmiş olması, o kişinin söylemlerinin geçerli olup, olmadıklarının kıstası olamaz. Hegel'i eleştirmek ayrı, nazarımda temsil ettiği ekolün DORUĞU OLMASI AYRIDIR.
Bu arada menfaatçi Celal Şengör denen zır cahil ise "Hegel salaktı" demiş, o bile(dönemine göre Hegel'in tırnağı olamayacak adam) eleştirmiş. neden böyle diyor? Çünkü Hegel'de ezilenin açığa çıkartılan bilinci de vardır ve bu ortaçağ statükosuna karşı bir başkaldırıdır da. Celal bu tür olguların dile gelmesini sevmez, çünkü O, üstün saydığı servetle ve kenelikle(halkı sömürerek) güçlü olan efendinin veya sttaükoyu bir biçimde adaletsizce elinde tutan iktidarın, diğerlerini ezmesi ve efendilere dalkavuğu sever, hatta ezilene işkenceyi savunmak için "bok" bile yiyebilir.
https://tr.wikiquote.org/wiki/Georg_...riedrich_Hegel

Hegel Diyor ki

Evrendeki her şey yalnızca doğa yasalarına göre olur.
İnsan eğer düşünmüyorsa özgür değildir, çünkü o zaman, bir başkasına göre davranır.
Dindar efendilerinin dinsel çığlıkları arasında boğuluyor. Dinin ve köle ticaretinin dirilişi el ele yürür.
Kendilerine nasıl yaşayacaklarını buyuracak mutlak ahlak kuralları isteyenlerin asıl istedikleri şey, karaktersizliğe bahanedir.
Sınırlamaların farkında olmak, şimdiden onların ötesinde olmaktır.

KANT tam da o ekolün çıkmazı, Hegel doruğudur, işte zaten o sebeple eleştirinin okları Hegel'e yönelmelidir, yönelmiştir. Birisinin ne dediği belli değildir, muğlak, sabun gibi omurgasız ve ele gelmez iken, diğeri o konuları net biçimde ortaya koyduğu için eleştirme imkanı da artmıştır. Genel-geçer ve temel zemin açısından, Hegel'i eleştirmek bir yerde Kant'ı da eleştirmektir, ama Kant'ı eleştirmek, bütün açısından Hegel'i eleştirmek değildir.
Hegel sadece materyalistler değil, bazı konular ve yöntemlerde(dış dünya üzre) tabularını yıktığı için idealistlerce de tepki almıştır, işte bu bakımdan önemli.

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Fakat pure reason okumak, onu anlamaya çalışmak, bunun üzerine kafa yormak, belirli bir mesai harcamak, yada onu elestirmek, onu yazilarindan ve argumanlarindan yola cikarak topa tutmak seni daha zeki yapar.

Temeli safsata olan lafazanlıklara -heleki bunu bilmeden!- vakit harcamak, zeki değil, ahmak yapıyor.
Asıl zeka o safsatayı görebilmekte yatar, ama bu zeka ile de ilintilenemez, doğrusu bilinç faktörü önemli ve çok basit kıyas kriterleri vardır.
ortaçağ statükosu lafazanlık içerir, çok şey söyleyip, hiç bir şey söylememiş veya eveleyip, gevelemiş olmaları gerekir, onlardan beklenen de budur.

Neden materyalizm basit ve lafanzlığa yer ve gerek yoktur diyorum, çünkü gerçekten kriterler net ve basittir, o sebeple de idealist filozoflar gibi yüzbinlerce sayfa muğlak lafazanlık üretmiş, nesnel karşılığı olmayan absürt konular, içerikler, hayali argümanlar türetip, edebiyat parçalamış materyaliste denk gelmeyiz. Gözlem, deney, veri, mantıklı(ilgili, alakalı, ilişkiler ve bağıntıları çözme ve sosyuz olmaması şartı) yorum->bilgi... Bu kriterleri uygulamak her türlü paragrafı, safsataları, mantık dışı lafazanlıkları çözümlemek için yeterlidir.

Neyse konuyu dağıttım, bahsi kapatıyorum...

[Alvin]

Evet, dedigin gibi pek cok kisinin Hegel'i elestirmis olmasi, Hegel'in soylemlerinin gecerli olup olmadiginin tek basina bir kistasi degil. Kimilerinin elestirileri subjektif olabilir, kimileri bireysel onyargilari, inanclari veya kisisel dusunceleri tarafindan etkilenmis olabilir. Elestirirken, dogruluk, mantiklilik, ve kanitlarin varligi goz onune alinarak elestirmek lazim. Ama yine de bu durum, Hegel'de bazi tutarsizliklarin olabilecegini fikrini de beraberinde getirir. Kaldi ki, Hegel ile ben dunya kadar zit goruslerimiz vardir.

Hegel'e donersek, elbette yararlanabilecegimiz aydin gorusleri de olabilir, yada kendi icinde tutarli bir yapiya da sahip olabilir—diger filozoflarda oldugu gibi—fakat ozellikle devletin dogasi, bireyin devlete karsi sorumluluklari, hukukun temelleri, haklar ve ozgurlukler uzerine yazmis olduklari—bir bolumuyle, yada belirli yonleriyle diyelim-- benim de elestiri suzgecimden gecirdigim kavramlar ve goruslerdir. Yani, Hegel'in devlet anlayisi sorgulanmali. Ayi zamanda insanin devlet ve vatandaslik ikileminde konumlandirildigi yer de srgulanmalidir; der ki, bireyler devlete karsi bir baglilik hissetmelidir ve devletin cikarlari dogrultusunda hareket etmelidir. Bense bireylerin bunu anlamsiz buluyorum. Tam tersi olarak, bireylerin devlete ve topluma karsi belirli sorumluluklari var, ancak bu sorumluluklar bireylerin kendi haklari ve ozgurlukleri ile dengelemeli. birey devletin cikarlari dogrultusunda hareket edemez, etmek zorunda degildir. Mesela birkac ornek vereyim. Hukuk felsefesi kitabinda (sayfa numarasi istersen, verebilirim ama ikimiz de okuduk farz ediyorum) soyle diyor: "Bunun icin, genel olarak, siyasi anayapinin, zaman icinde meydana gelmesine ragmen, hic yaratilmamis bir sey olarak gorulmesi esastir. O (siyasi anayapi), kendiliginde ve kendisi-icin mevcut bir seydir, tanrisal ve degismez bir sey olarak, yaratilmis seyler sferinin ustunde bir sey olarak anlasilmalidir."

Yani, diyor ki Hegel, devlet, kendiliginden var olan ve zaman icinde meydana gelmis gibi gorunse de, aslinda insanlar tarafindan bilincli bir sekilde kurulmus olmayan, tamamen dogal ve tanrisal bir varlik olarak anlasilmasi gerekir diyor. Yani, devlet insanlar tarafindan bilincli bir sekilde kurulan bir kurum degildir. Zaten bu yuzden de, devleti insanlarin uzerinde yukselen ve onlari asan bir varlik olarak algilamamizi oneriyor. Baska bir yerde devlet tanrisaldir diyor, devlete tapinmak dogaldir diyor. Baska yerde, vatandasin yasamini duzenlemek (tuhaf geliyor kulaga tabii) ve toplumun genel cikarlarini korumak algisindan bahsediyor. Baska yerde de mesela, din, eger hakiki bir dinse, devlete karsi negatif veya polemikci bir tavir almak soyle dursun, aksine, onu tanir ve destekl diyor. Anlayisa bakar misin? Dinler devletleri desteler, devletleri yuceltir ve insanlari devlete kole yapar.

Sonra diyorsun ki, "KANT tam da o ekolun cikmazi, Hegel dorugudur, iste zaten o sebeple elestirinin oklari Hegel'e yonelmelidir, yonelmistir." Bak, felsefi dusuncede farkli okullar ve yaklasimlar bulunuyor ve her birinin kendi savunuculari ve elestirmenleri var. Hegel'in gorusleri de, Kant'in gorusleri de cesitli elestirilere ve tartismalara konu olmus. Dolayisiyla, elestirinin oklarinin Hegel'e yonelmis olmasi, diger filozoflarin felsefi tartismalarda elestirilmedigi veya tartisilmadigi anlamina gelmez. Yine diyorsun ki, "Birisinin ne dedigi belli degil, muglak, sabun gibi omurgasiz ve ele gelmez iken, digeri o konulari net bicimde ortaya koydugu icin elestirme imkani da artmistir." Diyelim ki, bir filozofun ifadeleri –sana gore-- belirsiz veya muglak, ve digeri ise acik ve net. Ne olacak simdi? Kalkip da bunu dogrulugun bir gostergesi olarak mi alacagiz? Ifade edilen dusuncelerin acikligi veya netligi, gerceklikle veya dogrulukla ilgili degildir. Ornegin, Heel'in ifadeleri acik ve net olabilir, ancak bu ifadeler yaniltici veya hatali olabilir. Diger yandan, X filozofu belirsiz veya muglak ifadeler kullanmistir, kalkip da bunu sacmalik, tutarsizlik, muglaklik vs olarak degerlendirecegine, dusunceleri daha derinlemesine ve kapsamli bir sekilde ele almaya calisabilirsin. Bu nedenle, ifadelerin netligi veya belirsizligi, onlarin dogrulugu veya degeri hakkinda kesin bir gosterge degildir, olmamalidir. O halde elestiri yaparken, bir fikrin netligi veya belirsizliginin yaninda, mantikli ve tutarli olup olmadigi, kanitlarla desteklenip desteklenmedigi, tutarli bir argumanla desteklenip desteklenmedigine bakilir.

Su ifadeni de ikidir tekrar ediyorsun ve diyorsun ki, "Neden materyalizm basit ve lafanzliga yer ve gerek yoktur diyorum, cunku gercekten kriterler net ve basittir, o sebeple de idealist filozoflar gibi yuzbinlerce sayfa muglak lafazanlik uretmis, nesnel karsiligi olmayan absurt konular, icerikler, hayali argumanlar turetip, edebiyat parcalamis materyaliste denk gelmeyiz." Dediginden yola cikarak soyle diyebiliriz: materyalist felsefenin basit ve net kriterlere dayaniyor olmasi idealist felsefenin karmasik veya muglak oldugu sonucunu dogurmaz. Idealizm de kendi icinde temel prensiplere ve mantikli argumanlara dayanabilir, materyalizm de. Ikincisi, idealist felsefecilerin yuzbinlerce sayfa muglak lafazanlik urettigi seklindeki ifade cok genelleyici bir ifade. Her felsefi eserin, akimin vs kendi icinde cesitli dusunceleri, argumanlari ve analizleri var. Her iki grubunda binlerce, trilyonlarca sayfalik aciklamalari, sorgulamalari ve analizleri var. Bunlar karmasik olabilir yada birilerine karmasik gelebilir. Ancak, bu, o felsefenin her zaman muglak veya lafazan oldugu anlamina gelmez. Kaldi ki ben idealist de degilim.

Son olarak, ve daha genel bir cerceve cizecek olursak, her iki felsefi yaklasimin da, varsa digger yaklasimlarin da nesnel karsiligi olmayan veya absurt olarak nitelendirilebilecek argumanlari var. Dolayisiyla materyalist ve idealist felsefeyi degerlendirirken, daha dengeli ve olculu degerlendirmek lazim. Iki her yaklasimin kendine ozgu degerleri ve sinirlamalari vardir. Bunlari goz onunde bulundurmaklazim. Sonucta bunlar insan.

Aslinda uzatmayacaktim ama suna da cevap vereyim. Diyorsun ki "ortacag statukosu lafazanlik icerir, cok sey soyleyip, hic bir sey soylememis veya eveleyip, gevelemis olmalari gerekir, onlardan beklenen de budur." Eger bunu KANT icin soyluyorsan, Kant, Orta Cag lafazani veya safsata ureticisi olarak nitelendirilmez. Kant, Alman felsefesinin ve Aydinlanma Cagi'nin onemli figurlerinden biri. Adam, insan bilgisinin sinirlarini sorguluyor. Ahlaki degerlerin temelini sorguluyor. Bu konularda onemli katkilarda bulunmus; gidelim de, tanrilara tapinalim yada devlete tapalim demiyor. Dolayisiyla dedigin sekilde nitelendirilmesi dogru degil.


Son olarak, Hegel salak degildir; ama Celal Sengor okumus bir yobaz, hokkabaz ve cahildir.

[spartacus]

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Evet, dedigin gibi pek cok kisinin Hegel'i elestirmis olmasi, Hegel'in soylemlerinin gecerli olup olmadiginin tek basina bir kistasi degil. Kimilerinin elestirileri subjektif olabilir, kimileri bireysel onyargilari, inanclari veya kisisel dusunceleri tarafindan etkilenmis olabilir. Elestirirken, dogruluk, mantiklilik, ve kanitlarin varligi goz onune alinarak elestirmek lazim.

Meyve veren ağaç taşlanır, bu meyve acı bile olsa.

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Ayi zamanda insanin devlet ve vatandaslik ikileminde konumlandirildigi yer de srgulanmalidir; der ki, bireyler devlete karsi bir baglilik hissetmelidir ve devletin cikarlari dogrultusunda hareket etmelidir. Bense bireylerin bunu anlamsiz buluyorum.

Elbette eleştirilecek, zaten o yüzden değerlidir dedim, eleştirebiliniyorsa oradan ilerleme sağlanabilir, eleştiriye böyle bakıyorum, ama insanlar, genelde gündelik dille kıyasladığı için, bir şeylere hiddetlendiğimi, özel karşıtlık koyduğumu vs. düşünüyor, oysameseleleri ve ciddiyyet ölçüsünü konular belirliyor.
O tür konular da, o döneme-çağa özgüdür, Hegel'in de felsefe deryasına, giriş, gelişme, sonuç aşaması, aşma süreçleri vardır.

Alvin´isimli üyeden Alıntı

"Birisinin ne dedigi belli degil, muglak, sabun gibi omurgasiz ve ele gelmez iken, digeri o konulari net bicimde ortaya koydugu icin elestirme imkani da artmistir." Diyelim ki, bir filozofun ifadeleri –sana gore-- belirsiz veya muglak, ve digeri ise acik ve net. Ne olacak simdi? Kalkip da bunu dogrulugun bir gostergesi olarak mi alacagiz?

Hayır tutarlılığın göstergesidir. Tutarlılık salt doğru -sonuç- ekseninde ele alınamaz, yanlış olsun, tutarlı olsun, o zaman eleştirlebilir, safsata, tutarsızlık ise çoğunlukla eleştirilemez(anlam, içerik bakımından), ancak biçim-form, teknik açıdan eleştirilebilir. Safsata ve neden safsata olduğu söylenebilir. Ama bu durumda da çıkıp bana "vay sen nasıl öyle dersin, o büyük bir insan gibi" itirazla gelinirse, o kişinin dereye henüz girmedi-görmediğini, ama paçaları sıvadığını düşünürüm.

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Su ifadeni de ikidir tekrar ediyorsun ve diyorsun ki, "Neden materyalizm basit ve lafanzliga yer ve gerek yoktur diyorum, cunku gercekten kriterler net ve basittir, o sebeple de idealist filozoflar gibi yuzbinlerce sayfa muglak lafazanlik uretmis, nesnel karsiligi olmayan absurt konular, icerikler, hayali argumanlar turetip, edebiyat parcalamis materyaliste denk gelmeyiz." Dediginden yola cikarak soyle diyebiliriz: materyalist felsefenin basit ve net kriterlere dayaniyor olmasi idealist felsefenin karmasik veya muglak oldugu sonucunu dogurmaz.

Elbette doğurmaz, ancak andığım kriterler dışında, bol edebiyat yapılabilir. Yani o lafazanlık meselesi, hem canlı formların doğası, hem de bilginin doğası, hem de idealizmin doğasıyla ilgili, benimle ilgisi yok. %100 her konuda mı? Elbette hayır, ama önemli, temel konularda.

Elbette şu ya da bu konuda değerli görüşlerde sunabilirler, ancak usül ve esasa bakmak da önemli.

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Eger bunu KANT icin soyluyorsan, Kant, Orta Cag lafazani veya safsata ureticisi olarak nitelendirilmez. Kant, Alman felsefesinin ve Aydinlanma Cagi'nin onemli figurlerinden biri. Adam, insan bilgisinin sinirlarini sorguluyor. Ahlaki degerlerin temelini sorguluyor. Bu konularda onemli katkilarda bulunmus; gidelim de, tanrilara tapinalim yada devlete tapalim demiyor. Dolayisiyla dedigin sekilde nitelendirilmesi dogru degil.

Şahsi olarak söylemiyorum, bir ya da bir kaç konuda söyledim, sonra da, diğer konular namına sürdürmek istemedim, zira çoğunlukla yine aynı kapıya çıkar-zira 20 küsür yıl önce bıraktım-. Öznelci idealizm lafazanlık felsefesidir, ama bu demek değil ki her konuda, usül, esasta öyledir.

Kant, bir sıçrama mıdır? Evet! Kıyasın ölçüsü, aralığı, nerede başladığı, nerede sona erdiği önemli ve Kant'ın karşısında salak olan Celal Şengördür..

[Alvin]

Kant, Hume'un empirizm ve suphecilikle ilgili elestirilerinden etkilenmis ve Hume icin beni 'dogmatik' uykumdan uyandirdi demistir. Istersen Hume konusalim.

[spartacus]

Alvin´isimli üyeden Alıntı

Kant, Hume icin beni 'dogmatik' uykumdan uyandirmistir demistir. Istersen Hume konusalim.

Konuyu fazlasıyla dağıttım, kaldığın yerde devam edebilirsin