Yoruba dini

Pasteur · #1 17-10-2021, 16:36

Yoruba dini (Yoruba: Ìṣẹ̀ṣe) Yoruba halkınıngeleneksel dini ve manevi kavramlarını ve uygulamalarını içerir. Anavatanı, Oyo, Ogun, Osun, Ondo, Ekitive Kwara'nın yanı sıra Lagos Devletleri, Kogi eyaletinin bazı kısımları ve benin ve Togo'nunbitişik kısımlarını , genellikle Yoruba toprağı olarak bilinen bugünkü Güneybatı Nijerya'dadır. Batıda komşu Fon ve Ewe halkları tarafından uygulanan Vodun ile ve doğudaki Edo halkının diniyle bazı paralellikleri paylaşmaktadır. Yoruba dini, Yeni Dünya'da, özellikle Santería, Umbanda, Trinidad Orisha, Haiti Vodouve Candombléolmak üzere bir dizi dinin temelidir. [1] Yoruba dini inançları, Yoruba toplumunu oluşturan şarkılar, tarihler, hikayeler ve diğer kültürel kavramların toplam kompleksi olan Itàn'ın (tarih) bir parçasıdır. [1][2][3]

Içeriği

Terim[düzenleme]

Yoruba dininin Yoruba adı, Yorφbá kültürünü kapsayan gelenekleri ve ritüelleri de ifade eden Ìṣẹ̀ṣẹ. Terim, Yoruba'nın uygulamalarının, inançlarının, geleneklerinin ve gözlemlerinin çoğunun orisanın dini ibadetinden kaynaklandığı için Ìṣẹ̀ kelimelerinin daralmasından, "kaynak veya köken" anlamına gelen ve "pratik veya gelenek" anlamına gelen ìṣe bir araya gelerek "geleneğimizin kaynağı" anlamına gelir.
İnançlar[düzenleme]

Nijerya'da bir Yemoja düşkünü

Yoruba kehanet kurulu Opon Ifá

Kola Abimbola'ya göre, Yorubalar sağlam bir kozmoloji geliştirdiler. [1] Kısacası, tüm insanların kader veya kader olarak kabul edilen "Àyànmọ́" olarak bilinen şeye sahip olduğunu tutar. [4] Her insanın sonunda Olodumare (Olorun olarak da bilinir, tüm enerjinin ilahi yaratıcısı ve kaynağı) ile ruhen bir olması beklenir. Ayrıca, Ayé'deki (fiziksel alem) her insanın düşünceleri ve eylemleri, Dünya'nın kendisi de dahil olmak üzere diğer tüm canlılarla etkileşime girer. [2]
Antropolog Robert Voeks, Yoruba dinini animistikolarak tanımladı ve "yere sıkıca bağlı" olduğunu kaydetti. [5]
Yeryüzünde yaşayan her insan, Orun-Rere'de (iyi ve faydalı şeyler yapanların manevi alem) mükemmelliğe ulaşmaya ve kaderini bulmaya çalışır.
Kişinin "Iponri" (Ori Orun, ruhsal benlik) ile birlikteliği tamamlamak için ori-inu 'su (fiziksel alemde ruhsal bilinç) büyümesi gerekir. [4]
Iwapẹlẹ (veya iyi dengelenmiş) meditasyon recitation ve samimi intikam çoğu insanın ori-inu güçlendirmek için yeterlidir. [2][4] İyi dengelenmiş insanların, Oris'leri ile her şeye gücü yeten Olu-Orun arasındaki en basit bağlantı biçimini olumlu bir şekilde kullanabildiklerine inanılmaktadır: ilahi destek için bir adura (dilekçe veya dua).
Birinin Ori Orun'una dua etmek, anında bir sevinç hissi yaratır. Èṣù Elegbara, dilekçeyi alan kişi adına manevi alemle temas başlatır ve duayı Ayé'ye iletir; Ase'nin teslimi ya da hayatın kıvılcımı. Bu duayı hiçbir şekilde çarpıtmadan iletir. Bundan sonra, dilekçeyi alan kişisel bir cevapla tatmin olabilir. Olmaması durumunda, Òrìṣà Òrúnmila'nın Ifá kahinine de danışılabilir. Orun ile tüm iletişim, ister kişisel bir dua şeklinde basit olsun, ister başlatılan bir Babalawo (kehanet rahibi) tarafından yapılan şeklinde karmaşık olsun, ase çağrılarak enerjilendirilir. [alıntı gerekli]
Yoruba inanç sisteminde, Olodumare'nin her şeye karşı bir ase'i vardır. Bu nedenle, Yüce kabul edilir. [2]
Olódφmarè[düzenleme]

Ana madde: Olodumare
Olódφmarè en önemli "varoluş durumu"dur. [6] Her şeyi kapsayan olarak kabul edilir, hiçbir cinsiyet atanamaz. Bu nedenle, "it" veya "onlar" referanslarını duymak yaygındır (bu tekillik bir şeyi ele almak için olmasına rağmen). "Onlar" tüm kafaların sahibidir, çünkü insan yaratma sırasında Olódőmarè insanoğluna "èmí" (yaşam nefesi) vermiştir. Bunda, Olódφmarè Yücedir. [6]
Belki de Yoruba edebi korpus içinde övülen en önemli insan çabalarından biri, kişinin "Ìwà"sını (karakter, davranış) geliştirme arayışıdır. Bu şekilde öğretiler dini doktrini aşar, bir kişinin sivil, sosyal ve entelektüel varlık alanlarını da geliştirmesi gerektiğini tavsiye eder; Kutsal Ifá oraküler şiirinin(Odu Ifa)her duruşunun "Ìwà"nın önemini kapsayan bir kısmı vardır. Bunun merkezinde hem bireysel hem de kolektif doğruluk teması yer haline gelen doğruluk teması yer haline gelen bir konudur. [7]
Oluşturma[düzenleme]

Halk olarak Yorubalar, Olodumare'i yaratılışın baş ajanı olarak görüyor. [8]
YaratılışınYoruba hesaplarından birine göre , sürecin belirli bir aşamasında, "gerçek" yeni oluşan gezegenlerin yaşanabilirliğini doğrulamak için gönderildi. Bunlardan biri olan toprakziyaret edildi, ancak geleneksel yaşam için çok ıslak olarak kabul edildi. [9]
Başarılı bir süre sonra, Obatala liderliğindeki bir dizi tanrısallık, yerkabuğunun gelişmesine yardımcı olma görevini yerine getirmek için gönderildi. Alem ziyaretlerinden birinde, baş ilahiyat Obatala, bir çeşit toprağıgizleyen yumuşakçalarla donatılmış sahneye çıktı; kanatlı hayvanlar ve malzeme gibi bir bez. İçindekiler, kısa sürede su yüzeyinde büyük bir höyük haline gelen şeyin üzerine boşaltıldı ve kısa bir süre sonra, kanatlı hayvanlar bunu yavaş yavaş büyük bir kuru toprak parçası haline gelene kadar etrafa dağıtmaya başladı; yarattıkları çeşitli girintiler sonunda tepelere ve vadilere dönüşüyor. [6]
Obatala yüksek bir yere atladı ve yere Ifeadını verdi. Topraklar verimli hale geldi ve bitki yaşamı gelişmeye başladı. Bir avuç topraktan heykelcikler şekillendirmeye başladı. Bu arada, bu dünya üzerinde olurken, Olodumare uzayın uzaklarından gazları topladı ve alev topuna dönüşen bir patlamaya yol açtı. Daha sonra[atıf gerekli] ife'ye gönderdi, burada toprağın çoğunu kuruttu ve aynı zamanda hareketsiz heykelcikleri pişirmeye başladı. Bu noktada Olodumare, "yaşam nefesini" tüm ülkeye üflemeyi serbest bıraktı ve heykelcikler yavaş yavaş Ife'nin ilk insanları olarak "var olmaya" başladı. [6]
Bu nedenle, Ife yerel olarak "Ife Oodaye" - "varoluş beşiği" olarak adlandırılır. [6][10]
Orisha[düzenleme]

Ana madde: Orisha
Bir Orisha (doğru yazım: Òrìṣà), Olodumare'nin bazı tezahürlerini yansıtma yeteneğine sahip bir varlıktır. Yoruba Orishas (genellikle "benzersiz/özel/seçilmiş kafalar" olarak çevrilir) genellikle insanoğlu ve doğaüstü arasında aracı olarak tanımlanır. Terim aynı zamanda "Tanrılar", "tanrılar" veya "Tanrılar" olarak da çevrilir. [11]
Orisha'lar doğanın belirli unsurları üzerinde kontrol sahibi oldukları için saygı görürler. Böylece Imoleolarak da adlandırılırlar. İlkel tanrısallıklardan çok eski kahramanlara ve/veya bilgelere benzeyen sayıları vardır. [3] Bunlar en iyi dema tanrılarıolarak ele alınmaktadır. Orisha terimi genellikle her iki ilahi varlık sınıfını tanımlamak için kullanılsada , birincisi için uygun şekilde ayrılmıştır. [3]
OrishasÖznitelikOrunmila / Ọ̀rúnmìlàYoruba büyük rahibi ve Ifa kahininin bekçisi, insan formununbilgisini denetlediğine inanılan bilgi kaynağı , saflık, hastalıkların ve deformitelerin tedavileri. Babalawos, Orumila'nın rahip ve takipçi olarak astlarıdır.Eshu / ÈṣùGenellikle "Şeytan" veya "Kötü Varlık" olarak yanlış çevrilen Eshu, bunların hiçbiri değil, aslında aslında değildir. En iyi "Üçkağıtçı" olarak anılır, haraç sunmayan veya ruhsal acemiler olarak kabul edilenlere bir talihsizlik eli uzatır. Ayrıca "ilahi haberci", vücuttaki olumsuz ve olumlu güçler arasında bir baş müzakereci ve "varlık yasasının" bir uygulayıcısı olarak kabul edilir. Bitkisel ilaçlardan ve ezoterik teknolojinin diğer biçimlerinden elde edilen gücü artırmaya yardımcı olduğu söyleniyor.Eshu şans, kaza ve öngörülemezliğin Orisha'sıdır. Olorun'un dilbilimcisi ve dillerin efendisi olduğu için Eshu, insanlardan Gökyüzü Tanrısı'na mesaj ve fedakarlık taşımaktan sorumludur. Fallik güçleri ve sömürüleriyle de tanınan Eshu'nun, insanların hayatına şans ve kaza soktuğu geçitlerde, otoyollarda ve kavşakta gizlendiği söyleniyor. Elegbara da dahil olmak üzere çeşitli isimlerle tanınır. [12]
Ogoun / ÒgúnDemir ve metalurjiorisha.Yemoja / YemọjaSuların Annesi, Su Kaynaklarının Yetiştiricisi. Olorishas'a göre, hamile kadının rahmindeki amniyotik sıvı ve beslenen göğüsler. Kadınsı gücün koruyucu enerjisi olarak kabul edilir. [alıntı gerekli]Oshun / Ọ̀ṣunShango'nun ikinci bir karısı, bir zamanlar Oyo Obası (aşağıya bakınız başka bir Yoruba Orisha), Osogbo'da bir nehre girdiği söylenir. Yoruba din adamları onun duygusallığına, güzelliğine ve zarifliğine atfederek hem insanlarının açıklık arayışını hem de akan bir hareketi sembolize ettiler. Soğuk suyla iyileşme yetenekleri, doğurganlığın indüksiyonu ve kadınsı özün kontrolü de dahil olmak üzere çeşitli güçlerle ilişkilidir. Kadınlar ona çocuk doğurmak ve kadın hastalıklarının hafifleti için başvururlar. Yoruba gelenekleri onu bebeklere düşkün olarak tanımlar ve bir bebek hastalanırsa müdahalesi aranır. Oshun bal sevgisiyle de bilinir. [alıntı gerekli]Shango / ṢàngóErkeklik, erkeklik, ateş, yıldırım, taşlar, Oyo savaşçıları ve manyetizma ile ilişkilidir. Temel maddeleri saf ve değerli olanlara dönüştürme yeteneklerine sahip olduğu söylenir. Tarihinin bir döneminde Oyo'nun Obasıydı. Oba Koso lakabını ölümsüzlüğünün hikayelerinden türetmiştir. Shango, oyo krallığı üzerinde eski zamanlarda hüküm sürdüğü söylenen yıldırımın Orisha'sıdır. Jakuta (Taş Atıcı) ve Oba Koso (Kral Askıda Kalmaz) olarak da bilinir. [alıntı gerekli]Oya / ỌyaOyo'lu Oba'nın üçüncü karısı Shango (yukarıya bakınız başka bir Yoruba Orisha), Nijer Nehri'negirdiği söyleniyor. Genellikle Tempest, Mezarlığın Koruyucusu, Değişim Rüzgarları, Fırtınalar ve İlerleme olarak tanımlanır. Kişisel gücü nedeniyle, genellikle kocası Shango'nun yanında olarak tasvir edilir. O yeniden doğuşun Orisha'sı. [alıntı gerekli]Osanyin / Ọ̀sanyìnTek gözlü, tek el ve tek bacaklı bir figür olarak temsil edilen, otların, bitkilerin, sihrin ve şifanın orisha'sıdır.Babıali-Aye / ỌbalúayéAnlamı, "Dünyanın hükümdarı Lord" ve yaygın olarak korkulan bir orisha, o da Soponaolarak bilinir Çiçek hastalığının tanrısı. Obaluaye olarak hastalık ve hastalıkların orishasıdır. Çiçek hastalığı ve diğer hastalıkları tedavi etme gücüne sahip olsa da, bu hastalıklara maruz kalanları iyileştirme yeteneği ile de ilişkilidir. 20. yüzyılda, Obaluaye'ye ibadet, insanlara bilerek çiçek hastalığı bulaştırdığına inanıldığı için İngiliz sömürge Hükümeti tarafından yasaklandı. [alıntı gerekli]Obatala / Ọbàtálá"Orisa-nla" olarak da bilinir, "büyük Orisha" anlamına gelir, aynı zamanda Gökyüzü babası olarak da bilinir. Genellikle saflıkla eşittir ve "ala", beyaz bez ve "efun", beyaz tebeşir ile temsil edilir. Dünya'nın yaratıcısı olarak kabul edilir ve insanları kilden şekillendiriyor. Engellilerin koruyucusu olarak da bilinir. [alıntı gerekli]Aganju / AganjφKabaca "vahşi doğa karanlığına" çevrilen Aganju, ormanın, çölün, volkanların ve vahşi doğanın orisha'sı olarak kabul edilir. Ölümünden sonra ihya edilmeden önce Oyo imparatorluğunun kralıydı.Oshosi / Ọ̀ṣọ́ọ̀sìAvcılık ve ormanın orisha'sıdır ve avcıların başka bir hamisi. [alıntı gerekli]Olokun / OlóòkunYaratılışta mevcut bir primoridal güç olan Olokun, "Okyanusun Sahibi" anlamına gelir, okyanusu somutlaştıran androgynous orisha'dır. Aje ve Olosa orishalarının anasıdırlar ve zenginliği, iyileşmeyi ve denizin enginliğini temsil ederler. [alıntı gerekli]Aje / Ajéİyami Ajeile karıştırılmamalıdır , Aje Saluga olarak da adlandırılır. Aje, zenginliğin ve ekonomik başarının temsili ve orishasıdır. Ayrıca tüccarlar, iş adamları ve pazarların patronudur. Pazartesi günü için Yoruba kelimesi, genellikle piyasaların açıldığı haftanın ilk günü olduğu için Aje olarak adlandırılır. [alıntı gerekli]Oduduwa / OdφdφwàYoruba halkının kurucusu ve Ife'nin ilk Kralı olarak kabul edilir, aynı zamanda bir androgynous orisha ile ilişkilidir. Yoruba halkının çoğu hükümdar Oduduwa'dan iniyor. Oranmiyan, Sango, Ajaka, Obalufon ve Ife'nin diğer Ooni'lerinin babası veya büyükbabasıdır. Ayrıca Benin İmparatorluğu'nun Obas'ının atası olarak kabul edilir. [alıntı gerekli]Ayangalu / ÀyàngalúAyangalu, davulun orisha'sı, konuşan davulun patronu ve Yoruba müziğininorisha'sıdır. Davul ailelerinde doğan insanların ad veya soyadlarında genellikle "Àyàn" öneki vardır. [alıntı gerekli]Ọba / ỌbàShango'nunilk ve en kıdemli karısı, Oba Nehri'nin Orisha'sıdır ve aynı zamanda evcilliğin, enerjinin, hareketin ve zamanın ve yaşamın akışının orisha'sıdır. En çok Shango'nun diğer eşleri tarafından kulağını kesmesi ve Shango'ya yedirmeye çalışmasıyla tanınır. [alıntı gerekli]Irunmọlẹ[düzenleme]

Irunmọlẹ, Olorun tarafından verilen görevleri tamamlamak için gönderilen ve genellikle Orun (görünmez diyar) ve Aiye (fiziksel alem) arasında irtibat görevi görerek varlıklardır. [3] Irunmole(ler) en iyi sıralama tanrısallıkları olarak tanımlanabilir; bu tür tanrısallıkların ana Orishas olarak kabul edildiği yer. Irunmole, "Erinrun" dan - 400, "Imole" - İlahiyatlar veya İlahi Ruhlar.
Reenkarnasyon[düzenleme]

Indianapolis Çocuk Müzesi'nin kalıcı koleksiyonunda bir Egungun maskeli dans giysisi

Bu bölüm herhangi bir kaynağa atıfta bulunmaz. Lütfen güvenilir kaynaklara alıntılar ekleyerek bu bölümün iyileştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız malzemeye itiraz edilebilir ve çıkarılabilir. (Mayıs 2019) ( Bu şablon mesajının nasıl ve ne zaman kaldırılacağını öğrenin)
Yorubalar Atunwa'ya inanırlar, aile içinde reenkarnasyon. Babatunde (baba geri döner), Yetunde (Anne geri döner), Babatunji (Baba bir kez daha uyanır) ve Sotunde (Bilge adam geri döner) isimleri, Ifa'nın ailesel veya lineal yeniden doğuş kavramının canlı kanıtlarını sunar. [13] Bununla birlikte, büyükbabanızın veya büyük amcanızın bir çocuğun doğumunda "geri döneceğinin" basit bir garantisi yoktur.
Bir ruhun ailenin doğrudan soyunda yeni bir yaşam anlayışıyla Dünya'ya (pazaryeri olarak da bilinir) dönme zamanı geldiğinde, bir kişinin varlığının bileşen varlıklarından biri geri dönerken, diğeri Cennette (Ikole Orun) kalır. Geri dönen ruh bunu koruyucu ori şeklinde yapar. Kişinin başın tacında temsil edilen ve yer alan Koruyucu Ori'ı, sadece önceki kan bağının ruhunu ve enerjisini değil, sayısız yaşam boyunca edindiği birikmiş bilgeliği de temsil eder. Bu, kişinin kişisel kaderini içeren ruhsal Ori'ı ile karıştırılmamalıdır, bunun yerine kişinin yeni yaşamı ve deneyimleri aracılığıyla kişisel kanı Ori'ın Pazaryeri'ne geri dönmesini ifade eder. Birincil Ata (Itefa'nızda tanımlanmalıdır) – eğer farkındaysanız ve bu özel enerjiyle çalışıyorsanız – birey için yaşamları boyunca bir "rehber" haline gelir. Bu yaşamın sonunda, aynı ruh benliklerine geri dönerler ve birey ile olan deneyimlerinden elde ettikleri ek bilgileri bir ödemeşekli olarak alarak birleşirler. [alıntı gerekli]
Etki[düzenleme]

Ayrıca bakınız: Yoruba tarihi
Afrika diaspora dinleri[düzenleme]

Profesör Adams Abdullahi suberu'ya göre, Yorubalar dünyaya eşi görülmemiş bir şekilde yayılan enfes devlet adamlarıydı; [14] kültürlerinin erişimi büyük ölçüde göç nedeniyledir - en son göç Atlantik köle ticaretiile gerçekleşti. Bu dönemde, birçok Yoruba esir alındı ve köle ticaretine satıldı ve Arjantin, Brezilya, Küba, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, Porto Riko, Trinidad ve Tobago, St. Vincent & Grenadinler, Uruguay, Venezuelave Amerika'nın diğer bölgelerine nakledildi. Yanlarında dini inançlarını taşıdılar. Şu anda "Yeni Dünya soylarının" çekirdeğini oluşturan şeye entegre edilmiş düşünce okulu:[14][15][16][17]

Candomblé (Brezilya, Arjantin, Uruguay)
Santería (Küba, Porto Riko, Dominik Cumhuriyeti
Trinidad Orisha (Trinidad ve Tobago)
Maria Lionza (Venezuela)
Ruhani Baptist (St. Vincent & Grenadinler)
Umbanda (Brezilya, Arjantin, Uruguay)

Farklı bir etnik grup (günümüz Benin, Togove Gana'nın Gbe konuşan halkları) arasında ortayaçıkan Vodun inancı, Haiti ve Kübagibi ülkelerde Afrika diasporası üzerinde etkili yönler barındırır , ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'ndeNew Orleans, Louisiana . [18]
Latin Amerika'daYoruba dini, Afrikalı göçmenlerin ilk gelişinden bu yana Hristiyanlık, Yerli dinler ve Spiritizm ile yoğun bir senkretizm içindedir. Brezilya'da Umbanda dini, Latin Amerika'nın sağladığı inançların zengin etkileşiminden doğdu. Umbanda takipçileri genellikle kendilerini Monoteistolarak görürler, ancak Katolik Azizleri ve Orisha'yı Tanrı'nın tezahürleri veya Tutelary tanrıları olarak onurlandırırlar. Umbanda ibadeti, Tütünün ritüel kullanımı ve ölen Hint savaşçılarının ruhlarıyla iletişim(Caboclo)gibi Güney Amerika yerlilerinin ritüellerinden unsurları da içerir. [alıntı gerekli]
1949'da fiestas de Santiago Apóstol en Loíza Aldeabelgeselinde antropolog Ricardo Alegría, Porto Riko'nun Loíza kentindebenzer bir eğilime dikkat çekti ve belediyedeki siyah nüfus ile Katolik aziz Santiago Apóstol arasındaki yakınlığın bir savaşçı olarak tasvir edildiği şekilden kaynaklanabileceğini savundu; Shango ve Adams'ın bazı tasvirlerine benzer bir tema. [19] Bu teori, bu benzerliğin halk tarafından atalarının tanrılarını onurlandırmak için gizli bir form olarak kullanıldığını iddia ediyordu. [alıntı gerekli]
Japonya[düzenleme]

Meiji Üniversitesiedebiyat profesörü Yoshiaki Koshikawa, 2013 yılında babalawo olarak başlatılan ilk Japon kişi oldu. [20]
Nijeryalı Chrislam[düzenleme]

Ana madde: Nijeryalı Chrislam
Nijeryalı Chrislam, Nijerya'daki İslami ve Hristiyan dini uygulamalarının bir araya toplandığını ifade eder. [21] Chrislam ayrıca 1970'lerde Nijerya'nın Lagos kentinde İslami ve Hristiyan dini uygulamalarını birleştiren dini hareketler dizisine atıfta bulunur. [alıntı gerekli] Hareket, Nijerya'nın güneybatısındaki Yoruba halkları tarafından öncülük edildi. [21] Chrislam, İslam ve Hristiyanlığın iki ayrı ve münhasır din olarak konvansiyonel anlayışına karşı çalışır, her iki din arasındaki ortak noktaları ararken ve ikisinin kapsayıcı bir birlikteliğini teşvik eder. [21] Chrislam ayrıca ayrı bir coğrafi alan kaplar; Nijerya'nın genellikle coğrafi ve dini açıdan kutuplaşmış, Kuzey'de müslüman bir üs ve Güney'de ağırlıklı olarak Hristiyan bir üs olduğu anlaşılmaktadır. [alıntı gerekli] Ancak Nijerya'nın Güney-Batı Yorubaland bölgesini işgal eden Yoruba halkları, büyük bir Hıristiyan azınlığa sahip Müslüman çoğunluklu bir etnik grup. [21]

Yoruba religion - Vikipedi (wikipedia.org)