Apokrif Kitaplar Dini Metinler

ALKA · #1 15-02-2010, 07:25

INCIL VE TEVRAT'TA APOKRIF KITAPLAR VE DINI METINLER

Latince "gizli" ve Yunanca "saklanmis" anlamina gelen "apokrif", dini otoritelerce genel kabul görmüs olmayan dini metinlere verilen isimdir. Apokrif dini metinler ve kitaplar bazen dogruluklarinin süpheli oldugu durumlardan, bazen de bazi dini politik gerekceler sebebiyle sakinca bulundugundan Kitabi Mukaddes'e eklenmemislerdir.

Apokrif Kitaplar konu ve icerik acisindan bazen tarihsel olaylarin metinlerini icerir, bazen dua ve ezgilere yer verir, bazen de gelecege dair kehanetlerde bulunur. Cogu da bilgelik sözleri ve söylenceleri kapsar.

Apokrif Kitaplari ve metinleri ikiye ayirmak mümkündür.

1- TEVRAT'A YANI ESKI AHIT'E AIT APOKRIFLER
Enok, Tobit, Yudit, Ester, Bilgelik, Sirak, Baruk, Yeremya’nın Mektubu, Azarya’nın Duası ve Üç Genç Adamın Ezgisi, Suzanna, Bel ve Ejderha, 1.Makabeler, 2.Makabeler, 3.Makabeler, 1.Esdras, 4.Ezra, Manaşşe’nin Duası, 151.Mezmur ve 4.Makabeler vs...
(Bu kitaplar ve metinler daha sonra tek tek ele alinacak)

2- INCIL'E YANI YENI AHIT'E AIT OLAN APOKRIFLER

*Peter Incili
1886'da Misir'da Akhmim'deki bir rahibin mezarinda bulunmusturi, M.S. 2.yy'a ait olup icerik olarak sadece Isa'nin ölümünü ve tekrar dirilisine yer vermekte.

*Oxyrhynchus veya Al Bahna metinleri
1897'de Misir'daki Oxyrhynchus antik kentinde bugünkü ismiyle Al Bahna'da bulundu. Textler bir cok degisik fragmanlar iceriyor; M.S. 3. veya 4.yy'dan kalma Hermas'li coban, M.S. 3.yy'dan Ireneus'un eseri, yine 3.yy'dan kalma Ibraniler Incili, M.S. 4 ve 5.yy'dan kalma Baruch'un apokalipsesi, Thomas Incil'inin bir kismi ve bazi dua parcalari ile bugünkü Incil'de de bulunan bazi metinler gibi..

*Egerton papirüs metinleri
H.I. Bell ve T.C. Skeat tarafindan 1935'de Misir'da bulundu. M.S. 150 ya da 200 yillarin ait oldugu saniliyor. Eski Yunanca metnin yazarinin Filistinli olmayacagi saniliyor. Mezopotamyali ya da Anadolu'dan birisi oldugu saniliyor.

*Thomas Incili
1945-47'de Misir'da Nag Hammadi'de bulundu. Nag Hammadi papirüsleri olarak da bilinir. M.S.100-110 yillarina aittir

*Gizemli Marko Incili
Secret Mark veya kisaltilmis olarak SecMark olarak da taninir, aslinda yunanca mistik Marko Incil'i olarak isimlendirilmistir. M.S. 150 ile 215 yilinda yasamis Iskendireye'li Klemens'in bir mektubunda bulunmus olmasina ragmen Kudüs'te Mar Saba manastirinda bir zamanlar var olan orijinali kaybolmustur. 18'yy'a ait bir el yazisi kopyasi mevcuttur.

*Papyrus Cairensis 10 735
6. veya 7.yy'dan kalma papirüse yazilmis bir kac fragman parcasi, sadece Isa'nin dogumuna ve Misir'a kacisa dair olan kismi icerir.

*Fajjum fragmani
1887'de Viyana'da bir müzede G. Bickel tarafindan Misir kaynakli papirüsler arasinda bulunmustur. Isa'nin son yemegini anlatir

*Strasburg Kipti Incili
M.S. 5. ve 6.yy'a ait papirüs parcalari 1885'de Strasburg Üniversite Kütüphaneliginde cok kötü bir durumda bulunmus ve bunlarin bilinmeyen bir Incil'e ait oldugu sonradan anlasilmistir.

*Yunanca Misir Incili
Yunanca yazilmis olup 2.yy'a ait.

*Kiptice Misir Incili
Yukaridaki Yunanca Misir Incilinin kipti dilindeki tercümesidir.

*Bartholomeus Incili
M.S. 250'ye ait

*Mesih'in Dialogu
?

*Harmonia evangelica veya Tatyan'in dörtlüsü
4.yy'da özellikle Urfa hristiyanlari ve Suriyeli hristyanlar tarafindan kullanilan Incil. M.S.170 yilinda Tatyan tarafindan edite edilmistir. M.S 400 yilinda piskopos Theodoret biraz da Tatayan'a olan düsmanligindan bu Incili seytani bulur ve yasaklar.

*Ebionim Incili (judeo hristiyan Incil)
M.S. 66/67 yilinda hristiyanliktan ve Kudüs'ten ayrilan bir grup yahudi-hristiyanin kullandiklari Incil. Salamis'li Efifanius'tan kalma bazi yazi metinleri mevcuttur.

*Yakobus Prot-Incili
M.S. 2.yy'a ait olup daha cok Meryem'in hayat hikayesini ve gecmisini anlatir. Bir zamanlar Kitabi Mukaddes'te yer almis ama daha sonra cikarilmistir. Ermenice, Süryanice, Yiunanca, Latince, Gürcüce, Etiyopca'ya da cevrilmisti.

......

Hepsi bu degil tabi, listenin devami....

Almanca
http://de.wikipedia.org/wiki/Apokryphen

Ingilizce
http://wesley.nnu.edu/biblical_studi...anon/index.htm

Rusca
http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%...B3%D0%B8%D1%8F)

UlulElbab · #2 15-02-2010, 14:16

Sayın ALKA,
Öncelikle hazırladığınız bu kapsamlı yazı için ve verdiğiniz Link/kaynaklar için tekrar teşekkür ederim.
Konuyu ilgi ile takip edeceğim...

Yunanlıların TİTANlar yada Giantlar,yani devler ile ilgili "Mit"leri nereden kaynaklanıyor diye
araştırırken rastladım.
Açıkcası şimdiye kadar Mitoloji ve Dini kaynakların bu kadar tutarlı kesiştiklerine rastlamamıştım...
Aşağıda ki alıntı açıkca Yunanlıların o kadar da "Yalancı"olmadıklarını gösteriyor?!!!

ENOCH-Kap. 7
1. Es geschah, nachdem die Menschenkinder sich gemehrt hatten in diesen
Tagen, daß ihnen herrliche und schöne Töchter geboren wurden.
2. Und als die Engel, die Söhne des Himmels sie erblickten, erbrannten sie
in Liebe zu ihnen und sprachen zueinander: Kommt, laßt uns für uns Weiber
auswählen aus der Nachkommenschaft der Menschen und laßt uns Kinder zeugen.
3. dann sprach Samjaza, ihr Anführer, zu ihnen: ich fürchte, daß ihr
vielleicht der Ausführung dieses Unternehmens abgeneigt werdet,
......
9. Dies sind die Namen ihren Häupter: Samjaza, welcher ihr Führer war,
Urakabarameel, Akibeel, Tamiel, Ramuel, Danel, Azkeel, Sarakujal, Afael,
Armers, Batraal, Anane, Zavebe, Samsaveel, Ertael, Turel, Jomjael, Arazjal.
Dies waren die Vorsteher der zweihundert Engel und die Übrigen waren mit
ihnen.
10. Dann nahmen sie Weiber, ein jeder wählte sich; ihnen begannen sie sich
zu nahen und ihnen wohnten sie bei, lehrten sie Zauberei, Beschwörungen und
das Teilen von Wurzeln und Bäumen.
11. Und die Weiber empfingen und gebaren Riesen

Kısaca özetlemek gerekirse; İnsanoglunun Kızlarına göz koyan Melek?leri isimleri ile veriyor ve bir SOY Karışımından bahsediyor ki bunun sonucu Melez Devler doğuyor...

Paragrafın çevirisi için şu an vaktim olmadığı için kısa bir özet yaptım..

"Kutsal metin"ler arasına alınmamasını bir anlamda anlayışla karşılıyorum...

İnsanlara bazı şeyleri açıklamakta zorlanacakları kesin

Diğer APOKRIFLER de kim bilir daha neler ile karşılaşacağız...Bunların Türkiyede araştırma konusu yapılmamış olması gerçektende bir kayıp...

Sevgi ile...

YOLCULUKLAR · #3 15-02-2010, 15:04

UlulElbab´isimli üyeden Alıntı

Diğer APOKRIFLER de kim bilir daha neler ile karşılaşacağız...Bunların Türkiyede araştırma konusu yapılmamış olması gerçektende bir kayıp...

Bunun sorumlusu Müslümanlardır

Keşke herşeyi kendi üstlerine çekip, tüm alengerli olayları işaret edip, bunları Kutsal Kitap'ın tahtifatına işaret gösterip, herşeyi Kuran'nın gerçekliğine yormasalardı.

İşte o zaman at gözlüklerini çıkartıp çok daha objektif bir şekilde araştırmalar yapılıp sonuçlar alınabilirdi.

Şimdi bahsetmiş olduğunuz benzerlikler gerçrktir.

Çok daha fazla benzerlikler vardır.

Olayın iki cepesi var.

Birincisi kavramların mitlerden, paganlardan çalıntı olmasıdır.

Bu olayın bir yüzü.

Aslında bir diğer yüzü de var.

Örneğin Nuh'un Tufanı.

Bazı güneş Tanrılı dinlerde de bu tufafndan bahsedilir.

Şimdi Kutsal Kitapta'da Nuh Tufanı olduğu için hemen direk olarak Kutsal Kitap'taki Nuh Tufanı'nın güneş Tanrılı dinlerden çalıntı olduğu düşünülür ama acaba bu ne kadar doğrudur?

Eğer gerçekten Nuh Tufanı yaşanmış ise, Güneş Tanrı'ya inananlarında bu olaydan haberdar olduğu ve bunu dile getirmeleri garipsenmemelidir.

Bir örnek vermek istiyorum. Aslında inancınızın vereceğim örnekle bağdaşmayacağını biliyorum ama aklıma başka bir örnekte gelmedi

Misal, İslam, Hristiyanlığın Kutsal Kitabını yalanlar. İncil'e inanmazlar. İncil'e inandıklarını söylerler ama onların inanmış olduğu İncil'i günümüzde yaşayanlardan kimse görmüş değildir. bu gün var olan İncil'i ise yalanlarlar ve gerçek olmadığını söylerler.

Bu günkü İncil'i açıp okuduğumuz zaman tek Tanrı inancından bahseder.

İslam'a baktığımız zaman ise de tek Tanrı inancından bahsedilirdi.

Oysaki İslam, günümüz Hristiyanlığını yalanlar ve kabul etmez. Ama oysaki bazı noktalarda da aynı şeyi söylerler (tek Tanrı inancı gibi).

Çünkü bir gerçek vardır oda Tanrı'nın tek oluşudur.

Ve bu gerçekliği yalan söyleyende yalan söylemeyende kabul eder, metinlerine yazar.

Birisi yalancı, birisi ise yalancı değil. Ama her ikiside tek Tanrı'dan bahsediyor.

İşte böyle bir atmosferde birisinin birinden bir şey çaldığını da düşünebiliriz. Gerçek olan bir şeyi (tek Tanrıcılığı) her ikisininde sahiplenmiş olduğunu da düşünebiliriz.

Sanırım karış oldu biraz

Ama umarım ne demek istediğimi anlatabilmişimdir...

Natan · #4 15-02-2010, 16:43

Paylaşımlarınız mümkünse ingilizce olsun arkadaşlar. Almancamız kıt

ALKA · #5 15-02-2010, 17:12

Natan´isimli üyeden Alıntı

Paylaşımlarınız mümkünse ingilizce olsun arkadaşlar. Almancamız kıt

O halde Almanca metni Türkcelestirmeye calisalim. Eski Ahit'te yer almayan Enok Kitabinin Ingilizcesini ise asagidaki linkte bulabilirsiniz.
http://www.sacred-texts.com/bib/boe/index.htm

ENOK - bölüm 7
1.Insanogullari güzel kizlar dogurup cogalmaya basladiktan sonra,
2. Ve göklerin ogullari olan melekler onlari görünce, onlara sevdalanirlar ve aralarinda konusmaya baslarlar; Gelin, insanlarin soyundan kendimize karilar alalim ve cocuklar yapalim
3.Onlarin önderi Samyaza onlara der; "Korkarim ki sizler asil hedeflerinizi yerine getirmekten kaciyorsunuz"

......
9.Önderlerinin isimleri bunlar; Hepsinin önderi Samyaza, Urakabarameel,
Akibeel, Tamiel, Ramuel, Danel, Azkeel, Sarakujal, Afael, Armers, Batraal, Anane, Zavebe, Samsaveel, Ertael, Turel, Jomjael, Arazjal.
Bunlar iki yüze yakin meleklerin ve onlarla birlikte olan digerlerinin önderleriydi.
10. Her birisi kendine bir kadin secer ve kari alirlar. Onlara yakinlasmaya baslarlar ve onlarla otururlar. Onlara sihiri, tilsim yapmayi, agaclarla köklerini ayirmayi ögretirler.
11. Ve karilari gebe kalirlar ve onlara devler* dogurlar.

Bu devler ne kadar devdi? Enok kitabinin devamina göre,

12. Onlarin uzunluklari üc yüz arşın* ölcerdi. Ve insanlarin tüm emegini onlara kalmayana ve artik yetmeyene kadar yiyip bitirler.
13. Sonra insanlara yönelir ve bu sefer onlari yemeye baslarlar.
14. Ve kuslari, hayvanlari, böcekleri, baliklari incitip tek tek onlarin etlerini yer ve kanlarini icmeye baslarlar.....

*1 Arşın Misir Kral arsini 52 cm, Mezopotamya arsini 51,72 cm yani 300x0,52 m= 156 m

ALKA · #6 15-02-2010, 17:54

UlulElbab´isimli üyeden Alıntı

Sayın ALKA,
Öncelikle hazırladığınız bu kapsamlı yazı için ve verdiğiniz Link/kaynaklar için tekrar teşekkür ederim.
Konuyu ilgi ile takip edeceğim...

Yunanlıların TİTANlar yada Giantlar,yani devler ile ilgili "Mit"leri nereden kaynaklanıyor diye
araştırırken rastladım.
Açıkcası şimdiye kadar Mitoloji ve Dini kaynakların bu kadar tutarlı kesiştiklerine rastlamamıştım...
Aşağıda ki alıntı açıkca Yunanlıların o kadar da "Yalancı"olmadıklarını gösteriyor?
"Kutsal metin"ler arasına alınmamasını bir anlamda anlayışla karşılıyorum...

İnsanlara bazı şeyleri açıklamakta zorlanacakları kesin

Diğer APOKRIFLER de kim bilir daha neler ile karşılaşacağız...Bunların Türkiyede araştırma konusu yapılmamış olması gerçektende bir kayıp...

Sayin UlulEbab, ilginiz icin ben size tesekkür ederim.

Halbuki ülkemiz Anadolu hristiyanligin ilk yerlesim yerlerinden olup bir cok apokrif metinler yine burada olusmustur. Ülkemizde bu konular yeteri kadar arastirilmamasinin sebebi kendinden de anlasilabilecegi gibi Islamiyet'in yerlesik olmasi ve hristiyanligin zaten zamani gecmis bir din olarak red edilisidir ve eski güncelligini korumamasindandir. Bir de tarihi eserlere ve antik caglara olan geleneksel ilgisizlik ve de bilgisizlik sözkonusudur.

Arastirmalariniza yön vermek icin bu konu basligi altinda zaman zaman link vermeyi düsünüyorum. Tabi her seyi de ayrintili olarak ben de bilmiyorum.

Yine eger Enok Kitabi'nin okumayi bitirdikten sonra Hint Mitolojisi ile Yunan Mitolojisi arasinda olan pararlelikleri ve benzerlikleri de arastirmanizi öneririm. Özellikle wikipedia'da -dilerseni Almanca dilinde- göge ucabilen "vimana" araclarini, Yunan Antik Mitolojiden daha eski olan Hint mitoloji yazitlarindan Vedalari , Mahabharata ve Ramanaya'yi inceleyebilir, Yunan mitolojilerinin ve bilgilerinin asil orijinlerini ve nereden geldigini gözlemleyebilirsiniz. Benzerlikler ve parallelikler sizleri de sasirtacaktir. Enok'un kitabini bundan daha eski olan bu Hint anlatimlarinda bu özgün ögeleri ile birlikte tekrar bulacaksiniz. (Ucan araclar, göge yükselme, devler, Tanrilarin insanlarla evlenmesi, kibir ve bencilligini yenen kisinin göge aldirilmasi ve tanrilari görebilmesi, altindan ve degerli taslardan yapilmis tanrilarin ve meleklerin saraylari ve Tanrilarin oturduklari tahtlari, bnlarin boyutlari ile ölcüm birimleri ve ölcekler, binalar, ates ve alev sütunlari, kutsal agaclar, yanan ve yükselen isiklar gibi)

YOLCULUKLAR´isimli üyeden Alıntı

Bunun sorumlusu Müslümanlardır

Keşke herşeyi kendi üstlerine çekip, tüm alengerli olayları işaret edip, bunları Kutsal Kitap'ın tahtifatına işaret gösterip, herşeyi Kuran'nın gerçekliğine yormasalardı.

İşte o zaman at gözlüklerini çıkartıp çok daha objektif bir şekilde araştırmalar yapılıp sonuçlar alınabilirdi.

Sayin YOLCULUKLAR, Islam'a dair olan bazi apokrif metinler de mevcuttur. Ama bu baska bir basligin konusu olmali. Kisaca bilgilendirirsek en eski Kuran metinleri Muhammed peygamberin dogumundan önceki zamanlara rastlar, yani Islamiyet'in klasik dini anlatimlarindaki olusmasindan önceki bir döneme. Ve ilk apokrif metinler üstelik Arapca da yazilmamistir, ilk denemeler Aramice alfabesinde yazilmis daha sonra bunlardan Arapca alfabesi olusturulmustur. Üstelik Suudi Arabistan'da yani Roma'ya bagli Arabiaca bölgesinde de ortaya cikmamistir, daha kuzeyde Suriye'de ortaya cikmistir. Arapca alfabesi de Aramice alfabesinden olusturulmustur ve evriltilmistir. Yalniz Kuran'in en iyi korunan kitaplardan biri oldugunu söylemek ve bu ugrasiyi veren ve de emegi gecene insanlari da bu azmi ve basarisi icin takdir etmek gerekir. Buna ragmen cok eski, Kuran öncesi Kuran denemelerine dair dini metinlere de rastlanilmaktadir.

Bu arastirmalardan cikan sonuc Islam önce hristiyanliktan kopan ve Isa'nin Tanrinin oglu olamayacagi ve üclü teslis inancini red eden hristiyanligin bir yan mezhebi olarak ortaya ciktigi ve zaman icinde kendi ayagi üstünde durabilecek bir din haline geldigi görüsünü ortaya cikarmaktadir. Üstelik en eski Islami silkelerin bir yaninda Zerdüst ates tapinaginin sembolleri öbür yüzünde de hac isaretleri bulunmakta. Daha sonra hac sembolü kayaya dönüsüyor ve kayboluyor. Zaman icinde Islamiyetin dogusuna dair gecen olaylar ve zaman sürecleri Suriye ve Bati Mezopotamya'dan daha güneye, asagi Arabistan yarimadasina indirilmistir. Ama bu baslik altinda Eski Ahit ve yeni Ahit'e ait olan apokrif metinler ve kitaplar incelenecek.

Titan · #7 15-02-2010, 18:38

Biraz geç oldu ama öncelikle sitemize hoşgeldin ALKA. Ölüdeniz yazmaları ile Hopi ve Navajo gibi kızılderili kabilelerinin geleceğe ilişkin kehanetleri de sözlü olarak apokrifal olarak kabul etmek anlamına geliyor, doğru mu?

Natan · #8 15-02-2010, 18:59

İyide metinlerin benzerliğinden yola çıkarak nereye varıcaz. Hem de bu apokrif eserlerden.Bu eserler bazı hrıstıyanlar & yahudiler tarafından okunmasında faydalı bile görülmüştür.Yahudiler'in tarihi, yaşamı,sosyo -kültürel özelliklerini ne biliyim dinsel geleneklerini bu metinleri okuyarak görebilir, daha fazla öğrenebiliriz. Bu şekilde hangi şartlar altında yaşamışlar ,bunları bilmek bize anlayış kazandırır.

ALKA · #9 16-02-2010, 04:37

Titan´isimli üyeden Alıntı

Biraz geç oldu ama öncelikle sitemize hoşgeldin ALKA. Ölüdeniz yazmaları ile Hopi ve Navajo gibi kızılderili kabilelerinin geleceğe ilişkin kehanetleri de sözlü olarak apokrifal olarak kabul etmek anlamına geliyor, doğru mu?

Hosbulduk sayin Titan, tesekkürler.

Sorunuza su sekilde yanit vereyim, Genel olarak Yeni Ahit'e dair apokrip olmayan textler vahiy olduklarini iddia etmis olsalar dahi tarihsel olarak ilk bir ve ikinci yüzyila ait olduklari kanitlanmamis olan metinlerdir. Örnegin 14. veya 16yy'da yazilmis olan psoydo bir biografi olan Barnabas Incili'i , 1800-1864 yillarinda Avusturya Graz'da yasamis olan ve bazi kiliseler tarafindan yeni vahiyler olarak kabul edilen Jakop Lorber'in vahiyleri veya Rastafari kilisesinin kurucusu Holy Piby'nin yazdiklari. Yani apokrifler de dini otoriteler tarafindan okunmasi tavsiye edilen ama dogruluklari yüzde yüz garanti edilemeyecek olan metinler oluyor. Islamiyet'teki hadisi seriflerin sahih ve sahih olmayanlara ayrilmasi gibi. Dogruluklari emin olunamayan apokrifler selekte edilip Kitabi Mukaddes'ten ayri tutulmuslardir ve dini otoriteler tarafindan eklenilmemistir.

Kumran'da bulunan bir cok metinler de kismen Yeni Ahit'e kismen de Eski Ahit'e ait olan apokrifler olarak degerlendirilir. Hopi ve Navajo kizilderilerinin , söyleyisleri, vahiyleri veya kehanetleri ise hem hristiyan teolojisinin disinda hem de cografi ve de zamansal uzaklikta oldugundan dolayisiyla judeo-hristiyan teolojilerinde yer bulmaz ve dikkate alinmaz.

Judeo-hristiyan teolojisinde Musa'nin tas levhaya kazilmis olan on emrinden baska hic bir ayet gökten veya Tanri'dan inmemistir, yazicilar tarafindan peygamberlerin anlatimlari, yaptiklari ve amelleri yaziya gecirilmistir. Judeo-hristiyan teoljisinde Kuran ayetlerin gökten indigi gibi bir iddia yoktur. Bizim bildigimiz sonradan yazilmis ve anlatilmis rivayetlere dayanan hadisler ne ise Tevrat ve Incil de öz olarak odur. Yuhanna gibi bazi dini kisilikler aldiklari veya gördükleri vahiyleri biyografi seklinde kendileri de yazmislardir.

ALKA · #10 16-02-2010, 04:45

Natan´isimli üyeden Alıntı

İyide metinlerin benzerliğinden yola çıkarak nereye varıcaz. Hem de bu apokrif eserlerden.Bu eserler bazı hrıstıyanlar & yahudiler tarafından okunmasında faydalı bile görülmüştür.Yahudiler'in tarihi, yaşamı,sosyo -kültürel özelliklerini ne biliyim dinsel geleneklerini bu metinleri okuyarak görebilir, daha fazla öğrenebiliriz. Bu şekilde hangi şartlar altında yaşamışlar ,bunları bilmek bize anlayış kazandırır.

Burada haklisiniz, bu metinlerden sadece o dönemin dünya ve dini anlayisi, sosyo kültürel yapisi hakkinda bilgiler elde edebiliriz. Bir de dini inanis bicimlerin nasil sekillendigi ve gelistigine dair fikirler elde edebiliriz. Bu, dini felsefelerin ortaya cikis kosullarini ve nedenleri hakkinda da ipucu verebilir. Benim gözlemledigim mezheplerin olusumuna benzer dinlerin de kendilerinden , bir öncekinden bagimli olarak evrilme gösterdigi ve zaman icinde ayrisip farklilastigidir. Bunlari okumak eglenceli de olabilir, can sikici da olabilir. Ama insanlik tarihine ait olduklari ve insanlik tarihinin bir parcasi olup insanliga söyle ya da böyle yön verdikleri, günümüz toplum yapisina iz biraktiklari kesin.