Meyve ve Sebzelerin Evrimi
Günümüz sebze ve meyvelerin atası olan arkaik meyve günümüzden 70 milyon yıl önce yaşamıştır. Bu ilk atasal meyveden sırasıyla aşağıdaki türler evrilmiştir ve bunlar ortak bir atadan gelir;
Rüzgarların etkili olduğu doğal seçilimle:
*Sapindaceae familyasından akçağaçlar,
*Kuzey Amerika kavak ağacı türleri
*Taraxacum türleri (Örnek: karahindiba)
Suların (H2o) etkili olduğu doğal seçilimle:
*Hindistan cevizi
Hayvan ve insanların etkili olduğu seçilim veya evcileştirme ile: (Mesela hayvanların yediği meyve türlerinin tohumlarının dışkı yoluyla daha uzak alanlara yayılması ve bu tohumların hayvan dışkısı içinde (gübre) ana ağaçtan çok uzakta yetişmesi gibi):
*Tatlı meyveler (Örnek: narenciye, elma, kavun ve karpuz)
*Tatlı olmayan meyveler yani sebzeler
oluşmuştur.
Sanırım aşağıdaki 2 görsel bunu iyi özetlemektedir.
Dünyada bilinen ve insanın tükettiği 134 meyve türü insanlar yoluyla taşınmış ve yayılmıştır. Meyveler dört ana yoldan insan gıdası oldu;
*Halihazırda kendiliğinden yetişen yabani türlerin doğadan toplanmasıyla,
*Doğa ve insanın yavaşça ıslah ettiği yerli türler kültüre alınarak
*Tarih öncesi neolitik çağlardan günümüze kadar birbirini izleyen insan göçleri ve bu göçlerle taşınan türlerin yeni gelinen yerlerde geliştirilmesiyle,
*Sömürge döneminde deniz ötesi ülke ve kıtalardan tropikal meyvelerin Avrupa'ya getirilmesiyle.
Meyvelerin Ana Vatanı olarak 5 Bölge
Botanikçilere göre dünyada meyvelerin ana vatanı olarak başlıca beş değişik bölge tanımlanmıştır;
*Karadeniz ve Hazar Denizi ile bu bölgeye yakın Kafkas Dağları,
*Hindistan ve Pakistan arasında kalan Kaşmir Dağı etekleri,
*Endonezya Adaları,
*Orta Amerika,
*Çin’in farklı coğrafi bölgeleri
Coğrafi konumu nedeniyle çok uzun kış mevsimine sahip olan ve uzun bir süre de Buzul Çağları tarafından etkilenen soğuk Kuzey Avrupa ülkeleri ile Kuzey Amerika meyve açısından fakir olduğundan bu bölgelerde iklim şartları büyük ve iri meyvelerin oluşmasına, bunların yetişmesine izin vermediği gibi tarih boyunca insanlar bu bölgelerde sadece böğürtlen, çilek gibi daha küçük meyve türleri yabani ortamlarında toplama imkanı bulabilmişlerdir.
Akdeniz bölgesi ise zeytin (Türkiye, Filistin, İsrail ve Yunanistan) , incir (Anadolu ve İrak) , kestane (Balkanlar), keçi boynuzu (Türkiye ve Yunanistan) , fıstık, fındık (Balkanlar ve Hazar denizi kıyıları), badem gibi bir çok ıslah edilen yerli türlerin kültüre alınması ile meyveciliğin bu sayede büyük gelişim gösterdiği bir coğrafya olarak bilinir ve botanik açısından önemlidir. Akdeniz çevresinde gelişen meyve ağaçları, kökleri sayesinde yaz kuraklıklarına dayanıklı olduğundan bin yıllar boyunca bu bölgede en eski medeniyetlerin gelişmesine olanak sağlamıştır.
Şeftali ve kayısı ilk olarak Orta Asya kültüründe yetiştirilmeye başladı ve buradan İran'a ulaştı. M.S. 1 yy'da Romalılar İran'da şeftali ile tanışıp bu meyveyi Güney Avrupa'ya getirdiler. Araplar ise ilk kez M.S. 8 yy'da Ermenistan'ı fethederken burada kayısı ile tanıştılar.
Buna karşın kirazlar Avrupalı, vişne Anadolu kökenlidir.
Armut ve elma ise ilk kez Orta Asya kültüründe yetiştirilmiş olup oradan İran'a ve Büyük İskender tarfından da İran'dan Avrupa'ya getirilmiştir.
En eski bilinen meyve üzüm
Üzüm günümüz bilinen meyveler arasında muhtemelen en eski olanıdır. Hatta üzüm, kıtaların birbirinden ayrılmasından önce ortaya çıkmış olduğu en geç Kristof Kolomb'un Amerika kıtasını keşfiyle ortaya çıkmıştır. Keşfi sırasında Kolomb burada yabani üzüm bağlarının olduğunu belirtmiştir. Bu anlamda Kuzey yarımkürede tersiyer döneminde üzüm vardı.
Meyvelerin göçü insanı izledi
Bugün bildiğimiz önemli meyve türlerin çoğu tarih öncesi dönemlerden başlayan insan göçleriyle taşınarak yayıldı. M.Ö. 10.000 - 3000 yıl önce, pek çok meyvenin Mezopotamya’da Verimli Hilal ile diğer önemli bir medeniyet bölgesi olan Çin'in güneyinde kalan subtropikal ve tropikal kuşağında yer aldığını biliyoruz.
Antik Mısır, Mezopotamya'dan meyve ithal ediyordu
M.Ö. 2000 yıllarında ise Mısır, ticaret yoluyla Mezopotomya'dan kendi ülkesinde olmayan meyveleri ithal ederek Mezapotamya'dai meyvelerin Mısır'da da yetişmesini sağlamıştır. Mısır ise bu meyve türlerini Yunanlılara yaydı.
Yetiştirilen ilk turunçgil ağaç kavunudur. Büyük İskenden ağaç kavununu M.Ö. 6 yy'da İran'dan Yunanistan'a getirmiştir.
Muz
Muzun ana vatanı Endonezya olup ilk defa M.S. 6 yy'da Endonezya'dan Afrika'ya, (Etiyopya) gelmiştir ve Etiyopya'dan tüm Afrika’nın tropikal kuşağında yayılmıştır. Buradan İspanyolların Amerika kıtasına gelişiyle birlikte Amerika’nın Pasifik kıyılarına da taşınır.
Daha çok bilgi için
http://kozmopolitaydinlar.wordpress....nce=731df302cf